شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک فی ثوبه الجدید

معرفی کتاب

کتاب شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک فی ثوبه الجدید اثر ابن عقیل همدانی از انتشارات مرکز مدیریت حوزه های علمیه منتشر شده است.

شرح‌ ابن‌ عقیل‌ علی‌ ألفیة‌ ابن‌ ما‌لک‌ فی ثوبه الجدید، کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع ادبیات عرب و به‌طور خاص، نحو. این کتاب به‌عنوان کتاب درسی در حوزه علمیه و حتی دانشگاه در رشته‌های ادبیات فارسی و ادبیات عربی تدریس می‌شده است. شرح حاضر، نسخه اصلاح‌شده دفتر تدوین متون درسی حوزوی است.

شرح ابن عقیل قرن‌هاست با توجه به نقاط قوتی که دارد، در محافل علمی جهان اسلام مطرح است و دانشمندان مسلمان فراوانی در این زمینه عمر و استعدادشان را صرف کرده‌اند. این کتاب همواره از متون قابل اعتنا در زمینه یادگیری صرف و نحو در شرق و غرب جهان اسلام بوده است. این اثر، امروزه هم از مهم‌ترین منابع پیشنهادی در سرفصل درس صرف و نحو دروس حوزوی و همچنین مقطع کارشناسی ارشد دانشگاهی رشته‌های زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، الهیات، علوم قرآنی، نهج‌البلاغه و غیره در دانشگاه است

شرح ابن عقیل، توسط ابن عقیل همدانی نوشته شده است. علت اینکه این اثر سال‌ها به‌عنوان کتاب درسی در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شده است این است که ابن عقیل در این کتاب طریقه میانه بین ایجاز و اطناب را برگزیده است و ذکر قواعد مهم ادبیات عرب را ترک نکرده است و از آن طرف هم به تبیین جمیع مذاهب علما و وجوه استدلالاتشان نپرداخته است. وی همچنین در این کتاب درصدد بیان قول حق و غیر حق نیست و بیشتر درصدد بیان مطالب نحوی و آموزش آن است.

مرکز تدوین متون درسی حوزوی، با اعمال تغییرات در این نسخه از کتاب، آن را اصلاح و بازنویسی کرده است تا به فراخور شرایط زمان و مکان امروزین، همچنان به‌عنوان یک متن درسی در حوزه‌های علمیه تدریس شود. از جمله تغییرات اساسی که در این نسخه از کتاب انجام شده است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

توسعه مجال قرآنی و روایی در کتاب؛
اعمال تغییر در بعضی عبارات و بیان برخی توضیحات به‌منظور رفع ابهام؛
حذف برخی مطالب غیر مبتلابه که ثمره مهمی – به‌ویژه در فهم کتاب و سنت -‌ ندارد؛
حذف بعضی از مباحث که مختص به علم صرف است؛
بیان فهرست اجمالی برای مباحث کتاب؛
ذکر عناوین برای مباحث مذکور در متن؛
اسماعیل احمدی‌منش در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته، به تعریف ابن مالک و الفیه او سپس ابن عقیل و شرح او بر الفیه ابن مالک پرداخته، سپس محورهای اساسی تغییر در این کتاب را بیان کرده است