الماس سیاه: خاطرات و تجارب زندگی یک مبلغ در قلب آفریقا

معرفی کتاب

الماس سیاه به تجربه‌های زیستۀ پنج سال از زندگی حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمد ذوالفقاری در قلب آفریقا-کنگو دموکراتیک- می‌پردازد. روند کتاب در سه بخش اصلی سامان یافته است: دانشگاه: ساختن و آموختن، خانواده: رنج ها و گنج‌ها، مردم: بایسته و دانسته. نویسندۀ کتاب با روایتی گرم و صمیمی فراز و فرودهای زندگی راوی را در این سه محور پی گرفته است و هر آنچه را برای کنجکاوی از زندگی مبلغی در آفریقا می‌خواهیم، به میدان آورده است. رخدادهای واقعی و حیرت‌انگیز و حوادث زنده و معاصر از نقاط چشمگیرِ روایت این تجربه‌هاست. همۀ این‌‌ها از الماس سیاه معدنی ارزشمند برای آشنایی با تبلیغ بین‌المللی و فرهنگ و حال‌وهوای زیستن در آفریقا ساخته است.

یکی از وجوه مهم و تاثیرگذار تحولات حوزه های علمیه در دوره معاصر و خصوصا بعد از انقلاب اسلامی ایران توجه و اهتمام برخی چهره ها و نهادهای حوزوی به تبلیغ مکتب در عرصه بین الملل محسوب می­شود. پیشینه امر تبلیغ در حوزه بین الملل در دوره معاصر به اهتمام علمایی همچون آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی، آیت الله العظمی بروجردی در اعزام مبلغان به اقصی نقاط دنیا همچون آفریقا، اروپا و آمریکا بازمی­گردد. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 تحولات عمیق و بی‌سابقه‌ای در کلیت جامعه ایرانی رخ داد. یکی از تحولات کم سابقه در ایران و به نحو اخص در حوزه‌ی علمیه قم بعد از انقلاب اسلامی، شکل‌گیری فعالیت‌های تشکیلاتیِ فرهنگی و ورود نیروهای فرهنگی حوزوی ج.ا.ا به عرصه‌ی بین‌الملل به ویژه در قاره‌ی آفریقا و اقدام به فعالیت‌های فرهنگی در ساحات مختلف بود؛ که همچنان ادامه دارد. نهادها و سازمان‌هایی همچون سازمان مدارس خارج از کشور و مرکز جهانی علوم اسلامی که بعدها در قالب جامعه المصطفی العالمیه ادغام شدند، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، مجمع تقریب مذاهب اسلامی، کنفرانس وحدت اسلامی و…. از نهادها و ارگان‌های برآمده از این حرکت در بعد از انقلاب اسلامی هستند. علی رغم فعالیت­های چشمگیری که در این عرصه صورت گرفته است و تاثیرات بسیار عمیقی که در سرتاسر دنیا در نشر مکتی و مذهب جعفری علیه السلام رخ داده است، کمتر از این موضوع سخن گفته شده و آثار مکتوب عمومی بسیار کمی در این باره وجود دارد.

همچنین، تجربه نگاری به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های ثبت دانش، امروزه بسیار مورد توجه و تاکید است. ثبت تجارب از اشکال بسیار ساده در قالب خاطره نگاری، تاریخ شفاهی و… روز به روز در سطوح مختلف از اشخاص حقیقی گرفته تا سازمان­ها در حال رشد است. یکی از جدیدترین و علمی ترین روش‌های ثبت تجارب و خصوصا تجارب زیسته خودمردم‌نگاری(اتواتنوگرافی) است. این کتاب کاربستی روان و جذاب از تجربه نگاری کنشگری فرهنگی در عرصه آموزش و تبلیغ دینی است؛ که در میان سطرهای خود به نحوی کاملا نامحسوس از روش خودمردمنگاری بهره گرفته است. از آنجا که خودمردم نگاری بر اساس ثبت تجارب زیسته، تجربه نگاری و جستجو در تجارب خاص و نگارش روشمند آن شکل می‌گیرد؛ جذابیت خاص خود را دارد. راوی به عنوان معلم، کنشگر فرهنگی و مبلغ دینی در سال‌های 2014 تا 2019 با زیست مستمر در آفریقا و کشور کنگو دموکراتیک و حضور میدانی در کشورهایی مانند کنگو برازاویل و روآندا برآن است تا با روایت تجربه‌ی زیسته و تجربه نگاری با استفاده از روش خودمردنگاری گامی در انتقال تجربه زیسته یک مبلغ و کنشگر حوزه بین الملل بردارد.

از همان صدر اسلام راه‌های دور و دراز هم مقصد تبلیغ بود. سفر مؤمنانه به سرزمین‌هایی با مردمانی به رنگ و طبع دیگر. «الماس سیاه» روایتی است از ادامۀ همین سنت تاریخی. تجربه‌های نگاشتۀ آدمی از جنس خودمان. طلبه‌ای که زمانه و زندگی‌اش را می‌خوانیم و به فرازوفرود حضورش در ینگۀ دنیا می‌رسیم. روایت دسته‌اولی از زیستن و آموختن؛ در کشوری که شاید فقط اسمش را شنیده‌ایم: کنگو دموکراتیک. روایت فال و تماشا.

کتاب الماس سیاه: خاطرات و تجارب زندگی یک مبلغ در قلب آفریقا به همت عطیه کشتکاران از انتشارات دفتر نشر معارف منتشر شده است.