تفسیر سوره مبارکه بقره - جلد پنجم

معرفی کتاب

آنچه در این کتاب تقدیم خوانندگان گرامی می‌گردد، بخش دیگری از مجموعه مباحث تفسیری سوره مبارکه بقره حضرت آیت‌الله مهدوی کنی (ره) است که در واحد خواهران دانشگاه امام صادق (ع) ارائه شده و به دلیل گستردگی مباحث در چندین جلد منتشر گردیده است. در این کتاب حضرت استاد به تفسیر و تبیین آیات بیست و هشتم و بیست و نهم سوره مبارکه بقره پرداخته‌اند که موضوع اصلی آنها «تبیین مراحل خلقت جهان هستی» است. نگاه عالمانه، تخصصی و چندبُعدی حضرت استاد به آیات قرآنی باعث شده است که این بخش از مطالب تفسیر سوره بقره، از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار گشته و برای علاقه‌مندان به معارف اسلامی و مباحث تفسیری، بسیار مفید واقع شود.

از منظر حضرت آیت‌الله مهدوی کنی (ره) خداوند متعال، جهان هستی را با ابعاد پیچیده و مرموزی خلق کرده که در آیات مختلفی از قرآن کریم به برخی از این ابعاد اشاره شده است. از جمله در آیات بیست و هشتم و بیست و نهم سوره مبارکه بقره آیاتی به موضوع مراحل خلقت و ادوار آن اشاره دارد. این آیات با یک سؤال استفهامی حقیقی از همه انسان‌ها شروع می‌شود که چرا این خلقت عظیم و پیچیده الهی را نادیده گرفته و نسبت به آن و خالقش کافر شده‌اند؟ از منظر استاد، بیان این سؤال استفهامی در واقع تحریک‌کننده اذهان مخاطبان قرآن کریم برای بررسی بیشتر جهان هستی و آشنایی دقیق با آن است تا از طریق آن، بهتر بتوانند با خالق جهان هستی آشنا شده و ارتباط برقرار کنند.

ویژگی های این کتاب:

تبیین مراحل شش‌گانه خلقت شامل سه مرحله موت و سه مرحله حیات و بیان ویژگی‌های هر کدام از این مراحل، از جمله مهم‌ترین مباحث این کتاب است که در فصول مختلف تنظیم شده و به خوانندگان گرامی تقدیم می‌شود. حضرت آیت‌الله مهدوی کنی (ره) در ابتدا به بررسی سیاق و صنایع ادبی آیه پرداخته و سپس گام به گام، مراحل شش‌گانه خلقت موجودات و به‌ویژه انسان را در آیات قرآن کریم تبیین نموده و از این خلقت، به عنوان مهم‌ترین استدلال برای اثبات توحید استفاده کرده‌اند. در این میان، رفع شبهات موجود در رابطه با چگونگی خلقت انسان و تعیین زمان آن، پاسخگویی به مسئله مهم امکان‌سنجی برخورداری موجودات از موت و حیات‌های متعدد و اثبات وجود عوالم سه‌گانه از جمله مهم‌ترین مباحثی است که حضرت استاد با بیانی دقیق و علمی، به تبیین آنها پرداخته و یکی از پیچیده‌ترین موضوعات ناشناخته جهان هستی را با زبان و ادبیاتی سلیس و روان به مخاطبان خود، تفهیم کرده‌اند.

ایشان در چهار گفتار مختلف به تبیین چهار مفهوم کلیدی «موت»، «حیات»، «برزخ» و «قیامت» پرداخته و ضمن بیان مفاهیم مختلف و ارائه مفهوم خاص و مدنظر قرآن کریم از این چهار کلیدواژه مهم، به ترسیم چگونگی حیات انسان‌ها در عوالم مختلف پرداخته و ویژگی‌های هر کدام از حیات‌های دنیوی و برزخی و اُخروی را به خوبی و با دقت کامل توضیح داده‌اند.

از دیگر مباحث مهم مطرح شده در این سلسله جلسات، بیان مسئله فلسفه و هدف خلقت است. حضرت آیت‌الله مهدوی کنی (ره) با اشاره به انواع مختلف پاسخ‌هایی که به این سؤال مهم داده شده، ضمن نقد عالمانه و هوشمندانه آنها، به تبیین پاسخ صحیح آن با استناد به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) پرداخته و حتی انواع تفاسیر غلط و صحیح از مفهوم هدف خلقت را نیز بیان نموده‌اند. ایشان از این مسئله نیز به عنوان استدلالی دیگر برای اثبات توحید یاد کرده و در نهایت این نتیجه را بیان کرده‌اند که هدف اساسی خداوند متعال از خلقت جهان هستی، به خود انسان بازمی‌گردد و کمال او را در نظر دارد. از آنجا که حضرت استاد این مسئله را به‌خوبی و با بیانی شیوا در رده‌های تفسیری خود بیان نموده‌اند، لذا مطالعه این کتاب را به همه علاقه‌مندان به علوم و معارف قرآنی پیشنهاد می‌کنم.