جستارهایی در باب آموزش ترجمه در دانشگاه

معرفی کتاب

کتاب «جستارهایی در باب آموزش ترجمه در دانشگاه» زیر نظر میشل بالار با گردآوری و ترجمۀ دانیال بسنج، لیلا شوبیری و فهیمه طاهری‌مهربانی از سوی انتشارات سروش منتشر و روانه بازار نشر شد.

کتاب «جستارهایی در باب آموزش ترجمه در دانشگاه» به بررسی جایگاه علم ترجمه‌پژوهی و ارتباط آن با آموزش ترجمه در دانشگاه می‌پردازد. گسترۀ جستارهای گردآوری شده در این کتاب، محتوا و موضوعاتی که باید در دوره‌های آموزش ترجمه تدریس شوند، نقش نقد ترجمه، انطباق، ضرورت استنباط متدها (روش‌ها)، نظریه‌پردازی و نیز نقش آموزش دانشگاهی در فعالیت ترجمه را دربرمی‌گیرد.

نگارندگان این جستارها کوشیده‌اند، پیشنهادها و تأملات خود را، به‌ویژه در جایی که به مباحث روش‌شناختی پرداخته شده است، بر پایۀ پیکره‌های متنی گوناگون استوار سازند.

در پیش‌گفتار مترجمان این کتاب آمده است:

ترجمه در سیر تاریخی تحولات آموزش زبان‌های خارجی، روندی پرفراز و نشیب را طی کرده است. زبان‌های خارجی را تا قرون هجده و نوزده میلادی با تکیه بر روش‌شناسی معروف به «دستورزبان ـ ترجمه» آموزش می‌دادند، که عبارت بود از یاددهی زبان خارجی از طریق ترجمه و تحلیل دستوری متون ادبی. هر چند این روش تدریس، به‌دلیل ناکارآمدی‌های فراوان، در ابتدای قرن بیستم کنار گذاشته شد، استفاده از ترجمه در آموزش‌های دانشگاهی زبانهای خارجی تا امروز ادامه دارد.
ازجمله در سرفصل دروس دورۀ کارشناسی رشتۀ زبان و ادبیات فرانسه در ایران، شاهد واحدهای متنوعی هستیم که عمدتاً به آشنایی با عمل ترجمه در بُعد کارگاهی آن اختصاص یافته‌اند. در بُعد محتوایی این دروس، امر ترجمه به‌ویژه روی متون ادبی انجام می‌پذیرد. اما از همین‌جاست که سؤالی پرچالش سربرمی‌آورد: آیا واحدهای ترجمه در مقطع کارشناسی زبان فرانسه در ایران در خدمت امر آموزش زبان هستند یا برای آموزش خود ترجمه و در نهایت حرکت به‌سوی علم ترجمه‌شناسی طراحی شده‌اند؟

در اثری که در دست دارید، شش گفتار از کتاب ترجمه‌شناسی و آموزش ترجمه در دانشگاه انتخاب و ترجمه شده است. کتاب اصلی دربرگیرند‌ۀ جستارهایی است که ازسوی اساتید ترجمه‌پژوه دانشگاه‌های بزرگ جهان نگاشته شده و به‌وسیلۀ ترجمه‌شناس شهیر فرانسوی، میشل بالار، گردآوری شده و در سال 2009 توسط انتشارات دانشگاه آرتوا در کشور فرانسه به چاپ رسیده است.

هدف ما از انتخاب این شش مقاله به‌دست دادن محتوایی متناسب با چالش‌های آموزش ترجمه و علم ترجمه‌شناسی در دانشگاه‌های کشور است. در این راستا، در این مقالات مسائل حوزۀ ترجمه‌شناسی، ارتباط آن با آموزش ترجمه و نقش آموزش دانشگاهی در ترجمه به بحث گذاشته می‌شود.
امید داریم ترجمۀ حاضر بتواند با انعکاس برخی واقعیت‌های جهانشمول حوزۀ آموزش ترجمه، بر گوشه‌ای از چالش‌های این حوزۀ دانشی در دانشگاه‌های کشورمان پرتو نوری بتاباند و در نهایت به چشمان تیزبین پژوهشگران و علاقه‌مندان پارسی‌زبان علم ترجمه‌شناسی سودمند بیاید.