مدیریت ریسک و بررسی عوامل بروز آن در صنعت خدمات مالی اسلامی

معرفی کتاب

نظام مالی اسلامی از مفاهیم بدیعی است که تنها چند دهه از خلق آن در ادبیات مالی جهان می‌گذرد. این صنعت در پی ایجاد نوآوری، شناسایی، بررسی و ارائه روش‌ها، ابزارها و نهادهای نوینی است که در عین کارآیی لازم، توانایی جایگزینی و رقابت با سایر ابزارهای متداول و مرسوم در نظام مالی امروزی در جهان را داشته باشد.
مدیریت ریسک و بررسی عوامل بروز آن در صنعت خدمات مالی اسلامی : نهادهای ‌مالی ‌اسلامی در حدود سه دهه گذشته به عنوان جایگزین نهادهای‌مالی متداول با هدف انجام سرمایه‌گذاری، تأمین‌مالی و استفاده از فرصت‌های تجاری متناسب با شریعت ایجاد شدند. در طول تاریخ حیات کوتاه این نهادها،‌ رشد صنعت نوپای بانکداری‌اسلامی، بسیار قابل توجه‌ بوده‌است.

مدیریت ریسک و بررسی عوامل بروز آن در صنعت خدمات مالی اسلامی
یکی از مهمترین دغدغه‌های نهادهای‌مالی‌اسلامی، مدیریت موثر ریسک حاصل از مبادلات مالی است. برای قرارگرفتن در شرایط ریسک پائین، نهادهای‌مالی مرسوم از قراردادهای متعدد، فرآیندها، ابزارها و نهادهای مختلف جهت کاهش ریسک استفاده نموده‌اند. آینده صنعت خدمات مالی اسلامی تا حدود زیادی به نحوه مدیریت‌ریسک‌های مختلف حاصل از عملیات نهادهای‌مالی‌اسلامی بستگی دارد.

ماهیت
1-1٫ ماهیت منحصربفرد ریسک‌های بانکداری اسلامی

امروز امکان در نظرگرفتن تفاوت بین شکل تئوریک و عملیات واقعی بانکداری اسلامی وجود دارد. از لحاظ تئوریک، اقتصاددانان اسلامی وجود تنها سپرده‌های سرمایه‌گذاری در سمت بدهی‌ترازنامه بانک‌های اسلامی را مدنظر دارند. در سمت دارایی هم وجود قراردادهای مشارکت در سود مطلوب می‌باشد. در چنین سیستمی،‌ هرگونه شوک ناگهانی در سمت دارایی‌ها، با ماهیت مشارکت در ریسک سپرده‌های سرمایه‌گذاری جذب می‌گردد. بدین طریق، بانکداری اسلامی،‌ گزینه با ثبات‌تری را نسبت به سیستم بانکداری سنتی ارائه می‌دهد. ماهیت ریسک سیستماتیک چنین سیستمی، شبیه ریسک ذاتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک می‌باشد.

بانکداری
تمرکز این کتاب برروی جنبه واقعی بانکداری اسلامی است. چراکه عملکرد واقعی بانکداری اسلامی با جنبه تئوریک آن متفاوت می‌باشد. در ترازنامه و در سمت دارایی‌‌ها، سرمایه‌گذاری‌های بانک با استفاده از مدل‌های تأمین‌مالی مشارکت در سود ( مضاربه و مشارکت) و مدل‌های تأمین‌مالی مبتنی بر درآمد ثابت مثل مرابحه (اضافه نمودن هزینه یا فروش با حاشیه‌ سود)، فروش قسطی (مرابحه میان‌مدت/ بلندمدت)‌‌، استصناع / سلم ( پرداخت معوق کالا یا پیش‌پرداخت) و اجاره (‌لیزینگ ) وجود دارد. در سمت بدهی‌ها، سپرده‌ها در حساب‌های‌جاری یا حساب‌های سرمایه‌گذاری قراردارند، که حساب‌های جاری در بانکداری اسلامی بصورت قرض‌الحسنه (‌وام‌های بدون بهره) یا امانت در نظرگرفته می‌شوند.

محض
لزوم بازگرداندن این سپرده‌ها به محض تقاضای سپرده‌گذار وجود دارد. به سپرده‌گذاران حساب‌های سرمایه‌گذاری بر اساس روش مشارکت در سود و زیان بازده تعلق میگیرد و این سپرده‌ها در ریسک تجاری ناشی از عملیات بانکی سهیم می‌باشند. استفاده از اصل مشارکت در سود برای پاداش سپرده‌گذاران، منحصر به بانکداری اسلامی است. بکارگیری این جنبه منحصربفرد بانکداری اسلامی در روش‌های مختلف تأمین‌مالی، ماهیت ریسک‌های در معرض بانکداری اسلامی را تغییر داده است.

کتاب مدیریت ریسک مدیریت ریسک و بررسی عوامل بروز آن در صنعت خدمات مالی اسلامی اثر سید محمد مهدی موسوی بیوکی, مجید خادم الحسینی از انتشارات دانشگاه امام صادق ع منتشر شده است.