اسلام، علم، مسلمانان و فناوری

معرفی کتاب

ما مسلمان ها در جهانی و وضعیتی زندگی می کنیم که مملو از نتایج و عواقب علم و فناوری مدرن است. از طرف دیگر خودمان هم دارای فرهنگ، باور و دین خاصی هستیم. در یکی دو سده گذشته تبیین این موضوع که نوع مواجهه نظام معرفتی و هستی شناسی دینی ما با نظامی که به واسطه علم و فناوری مدرن بر ما وارد شده چگونه است، به شیوه های مختلف صورت گرفته و از تطابق کامل تا تضاد کامل سخن گفته شده و در این کتاب نیز همین موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
خصوصیت مهم کتاب این است که دو نماینده از کشورهای با پیشینه فرهنگ و تمدن اسلامی (سید حسین نصر و مظفر اقبال) که هر دو خارج از کشور خود زندگی می‌کنند و دارای تحصیلات در نظام آموزش سنتی و نیز دانشگاهی مدرن هستند و از سوی دیگر پژوهش‌های جدی هم نسبت به نظام معرفتی اسلامی خود داشته‌اند، در برابر هم نشستند تا به واکاوی علمی، فلسفی و دینی مواجهه اسلام و جوامع اسلامی با علم و فناوری مدرن بپردازند.

فصل نخست، شامل دو بخش است که زمینه را برای چهار مباحثه بعدی آماده می کند. مظفر اقبال در پیشینه بحث پیش زمینه های این مباحثات را آشکار می نماید و آنها را در متن گفتمان گسترده تری از اسلام و علم قرار می دهد.هستی، موضوع کاوش علمی در دیدگاه سید حسین نصر، بیانگر ابعاد متنوع ارتباط میان خدا، هستی و انسان است و شاکله نظری مباحثاتی را که در فصل دوم آمده اند، تشریح می کند.فصل دوم شامل چهار مباحثه مصاحبه گونه میان سید حسین نصر و مظفر اقبال است که نخست در مجله اسلام و علم منتشر شده است. این مباحثات پیرامون مسائل مختلفی است از جمله ارتباط میان اسلام و علم، گرایش مسلمانان به علم و فناوری مدرن، تفاوت های دانش موجود در تمدن اسلامی با علم در دوران و ساحت مدرنیسم، نظرگاه اسلام بر ریشه های زیستی و تأثیر علم و فناوری مدرن بر تفکر و تمدن اسلامی.

فصل سوم یعنی جهان بینی اسلامی و علم مدرن متن سخنرانی حسین نصر، در همایش بین المللی علم در نظام اسلامی در قرن 21 است که در ماه مارس 1955 در پاکستان برگزار شد و این سخنرانی اصلی آن همایش بود. در همین همایش بود که دو محقق برای نخستین بار همکاری های معنوی، عقلانی و ذوقی را برای یک عمر آغاز نمودند.کتابی با ماهیتی این چنین، طبیعتا در تبیین مطالب اصلی از تکرار البته از جنبه های گوناگون میدان بحث را باز می کند و به غنای گفتگو کمک می نماید. کتاب همچنین از حیث روش و به دلیل وجود مقالات تحقیقی، مباحثات و یک سخنرانی اصلی که تبدیل به یک فصل شده، ناهمگن است.به نوشته مترجمما مسلمانان در فضایی زندگی می کنیم که آکنده از پیامدهای علم و فناوری مدرن است. از طرف دیگر خودمان هم دارای فرهنگ، باور و دین خاصی هستیم. در یکی، دو سده گذشته تبیین این موضوع که نوع مواجهه نظام معرفتی و هستی شناسی دینی ما با آنچه از علم و فناوری مدرن بر ما وارد شده چگونه است، به شیوه های مختلف صورت گرفته و از تطابق کامل تا تضاد کامل سخن گفته شده است.