پارادایم شناسی علوم انسانی

معرفی کتاب

کتاب پارادایم شناسی علوم انسانی، نوشته برایان فی است و با ترجمه سید مرتضی مردیها در انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی و دانشگاه امام صادق (ع) به چاپ رسیده است. نورمن بلیکی به عنوان استاد جامعه شناسی، کتاب پارادایم شناسی علوم انسانی را که یک کتاب درسی است پس از 25 سال فعالیت در حوزه فلسفه علم، علوم اجتماعی، روش شناسی تحقیقات اجتماعی و روش های کمّی و کیفی تحقیق، تألیف کرده است.

در این کتاب، الگو یا انگاره های فکری حاکم بر تولید علم معاصر به خوبی تبیین شده و پرسش بنیادین فلسفی موجود در آنها بازنمایی شده است. در مجموع می توان گفت این کتاب راه را بر پذیرش پارادایم تکثرگرایانه علم هموار نموده است. در این کتاب تلاش شده تا مطالب مورد بحث در پارادایم های کلاسیک و معاصر علوم انسانی ارائه و سپس به نقد آنها پرداخته شود. در ادامه بحث، به توضیح چهار منطق تحقیق تحت عنوان استراتژی های تحقیق پرداخته شده و در نهایت، مطالب در جمع بندی ارائه گردیده است.

تمرکز کتاب بر منطق تحقیق، می تواند در جهت اصلاح تفکر صرفاً روش مدار در حوزه تحقیقاتی علوم انسانی در ایران مفید واقع شود. حوزه تحقیق علوم انسانی در ایران به لحاظ نظری و عملی دچار فقر مباحث روش شناختی است که این کتاب می تواند کمکی برای رفع این مشکل باشد. گفتنی است، تحقیقات صرفاً روش مدار سبب می شوند حوزه پارادایمی، منطقی یا نظری آنها تضعیف و اشکال های ساختاری بر آنان عارض شود.

کلیات، علم اجتماعی چه نوع علمی است؟ «پاسخ های کلاسیک»، علم اجتماعی چه نوع علمی است؟«پاسخ های پارادایم های معاصر»، مرور و نقد پارادایم های علوم انسانی، استراتژی های تحقیق (1): استراتژی های استقرائی و قیاسی، استراتژی های تحقیق(2): استراتژی های پس کاوی و استفهامی، انتخاب از بین پارادایم ها و استراتژی ها، فصول هفتگانه این کتاب را تشکیل می دهند.

برای درک بهتر کتاب پارادایم شناسی علوم انسانی و با توجه به نیازمندی های آموزشی در جامعه، ضرورت بیان مطالبی به صورت تألیفی در ابتدای ترجمه این کتاب مورد توجه مترجمان قرار گرفته است. بدین لحاظ موضوعاتی در مورد فلسفه، علم، رابطه میان فلسفه و علم و همچنین رابطه بین فلسفه، علم و تحقیق اجتماعی از یک طرف و اینکه به لحاظ منطقی در فرایند یک تحقیق علمی چه عناصری دخالت دارند در قالب مقدمه مترجم در این کتاب آمده است. این مقدمه در دو بخش تألیف شده است. قسمت نخست، به بحث پیرامون فلسفه، علم و تحقیق اجتماعی پرداخته و قسمت دوم، کالبد شکافی منطقی فرایند یک تحقیق علمی را تقدیم علاقمندان به تحقیق و پژوهش علمی کرده است.