در بوته نقد - جلد ششم: مصدق در نگاه مصدق

29 اسفندماه در خاطره تاریخی ایرانیان، با ملی شدن صنعت نفت گره خورده است؛ روزی که جنبشی ملی برآمده از اراده ملت و دولت در فرایندی طولانی موفق شد تا نفت ایران را از چنگ انگلیس بیرون آورده و نام «نفت ملی ایران» را بر آن بگذارد.

قانون ملی شدن صنعت نفت در واقع پیشنهادی بود که به امضای همه اعضای کمیسیون مخصوص نفت در مجلس شورای ملی ایران در 17 اسفندماه 1329 به مجلس ارایه و تصویب شد. پس از آن مجلس سِنا که براساس قانون اساسی مشروطیت ایران، یکی از دو مجلس قانونگذاری به همراه مجلس شورای ملی بود، متن پیشنهادی به شرح زیر را در تاریخ 29 اسفندماه 1329 تصویب کرد و به آن جنبه قانونی بخشید.

«به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تامین صلح جهانی، امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می نماییم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد.»

کتاب «مصدق در نگاه مصدق» به قلم عباس سلیمی نمین، کتاب ششم از «مجموعه در بوته نقد» موسسه خانه کتاب به شمار می رود که به بررسی و نقد کتاب «خاطرات و تالمات مصدق» پرداخته است.

در فصل اول از «کتاب دوم» در بخش «کارهای دولت من» آمده است: «ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور ابتکار شادروان دکتر حسین فاطمی است که چون کمیسیون نفت مجلس شورای ملی پس از چند ماه مذاکره و مباحثه نتوانست راجع باستیفای حق ملت از شرکت نفت انگلیس و ایران تصمیمی اتخاذ کنند دکتر فاطمی با من که رییس کمیسیون بودم مذاکره نمود و گفت با وضعی که در این مملکت وجود دارد استیفای حق ملت کاری است بسیار مشکل.»

کتاب در دو بخش کلی «بررسی کتاب» و «نقد و نظر» بخش های بسیاری را دربرگرفته است. «شرح مختصری از زندگی و خاطراتم»، «در وظایف مامورین وزارت داخله»، «در تشکیلات وزارت مالیه»، «انتخاب من از اصفهان برای وکالت مجلس»، «تحصیلاتم در پاریس»، «عضویت من در جمعیت دموکرات ضدتشکیلی»، «انتصابم به ایالت فارس»، «انتصاب من به ایالت آذربایجان»، «مختصری از تاریخ ملی شدن صنعت نفت در ایران»، «علل سقوط دولت من»، «تالمات و تاسفات» و «انتقاد از کارهای دولت من» برخی عنوان های کتاب به شمار می رود.
کتاب با استناد به خاطران زنده یاد مصدق و مقایسه آن ها با نوشته های دیگر افراد و اسناد موجود هم دوره با وی تلاش دارد تا تحلیلی از شرایط آن روزگار به دست دهد.