دین و نظام طبیعت (مجموعه سخنرانی های ادوارد کدبری در دانشگاه بیرمنگام 1994)

معرفی کتاب

این کتاب نخستین تحقیق جامع و کامل از منظر ادیان گوناگون و با نگرشی به طبیعت و بحران محیط زیست است که در سال 1994 به صورت سلسله سخنرانی از مجموعه سخنرانی های کَدْبُری در دانشگاه بیرمنگام ارائه شد.

دکتر نصر با نگاهی جامع به بررسی مقام طبیعت در ادیان گوناگون و از جمله ادیان ابراهیمی می پردازد و بشر امروزی را به خاطر بی اعتنایی وی به مقام قدسی طبیعت و هتک حرمت آن شدیداً به باد انتقاد می گیرد.

مترجم معتقد است: دکتر نصر به مواضع و باورهای یک یک ادیان گوناگون در رابطه با طبیعت گوناگون در رابطه با طبیعت می پردازد ولی تکیه بر اخلاقیات و اصول اخلاقی را برای رهایی از بحران محیط زیست کافی نمی بیند ، بلکه رهنمودهایی جهانشمول مبتنی بر نگرش عرفانی برای محیط زیست ارائه می دهد. همین امر در مجامع علمی و سیاسی جهان اعتبار خاصی به این کتاب بخشیده است زیرا دقیقاً در روزگاری که برخورد تعصبات و مجادلات دینی اشکال خشونت آمیزی گرفته ، راه حل پیشنهادی نویسنده در عین حفظ حرمت و احترام به باورهای کلی ادیان ، فراتر از مرزهای دین خاصی است .

استاد دانشگاه جورج واشنگتن بر این باور است : کتاب حاضر پاسخ قانع کننده ای بر دو نگرش عمده اندیشمندان غربی بر بحران حاکم بر رابطه انسان و طبیعت است که از اوایل قرن بیستم مقبولیت عام یافته است : نخست بینشی است که معتقد است علوم و صنایع جدید به همراه دستاورهای حیاتی وبسیار مفیدی که برای جامعه بشری داشته اند نتایج و اثرات منفی نیز به بار آورده اند و این امر اجتناب ناپذیر است . نگرش دیگر تجاوز انسان تجدد زده را بر حریم قدسی طبیعت از بعد اقتصادی آن می نگرد و آن را به تحلیل هایی سطحی و شعارگونه ای همچون افسار گسیختگی بشر امروزی و حرص و آز نظام سرمایه داری تقلیل می دهد.

دکتر فغفوری معتقد است که گر چه در هر یک از این تحلیل ها شمایی از حقیقت وجود دارد ولی هیچ یک کامل و جامع نیست و دکتر نصر در پاسخ به چنین تحلیل هایی ادعای مطلق بودن علوم جدید را رد می کند و بر تقدس حیات تاکید می ورزد ، اما بشر متجدد تقدس حیات فراموش کرده و با بریدن از منشأ قدسی خود دچار سرگشتگی روحی و معنوی شده و در نتیجه از خود و خدای خود بیگانه شده است و به همین دلیل است که نصر بحران موجود محیط زیست را "تجلی برونی بحران درونی انسان تجدد زده" تعبیر می کند . باید به کسب آنگونه شناختی از طبیعت همت گماشت که در آن بر پیوند میان طبیعت و خداوند بر رابطه میان طبیعت و بقیه کیان و بر مقام انسان به عنوان خلیفه الله تاکید لازم گذاشته شود .

این کتاب با پیشگفتاری از نویسنده و مترجم در هشت فصل تدوین شده است. این هشت فصل عبارتند از: دین و ادیان، نظام طبیعت، فلسفه و خطاهای فلسفه، علوم سنتی انقلاب علمی و دستاوردهای آن، دستاوردهای غم انگیز بشر گرایی در غرب، بازشناسی طبیعت: دین و بحران محیط زیست، حکمت نهفته در جسم انسان، دین و بازسازی قداست طبیعت. گفتنی است این کتاب با ترجمه دیگری از سوی دکتر انشاء الله رحمتی از سوی انجمن حکمت و فلسفه ایران منتشر شده است.