بامداد اسلام: داستان آغاز اسلام و انتشار آن تا پایان دولت اموی

معرفی کتاب

کتاب بامداد اسلام با صفحات کم اما پرمحتوا و جامع،خواننده را با آن چه که از بدو تولد اسلام تا تاریخ گسترش آن روی داده است و نیز با شناخت کارهای عظیمی که در سایه ی آن«دین الهی»به وقوع پیوست آشنا می کند.
افزون براین،سرگذشت دگرگونی های فراوانی که حدود صد و بیست سال از زمان آغاز اسلام تا پایان حکومت امویان بوجود آمده را در گزارشی مختصر اما تحلیلی و زنجیره ای برای او روشن می نماید.

اگرچه با مطالعه ی کتاب و به ویژه مراجعه به «گزیده ی مآخذ» خواننده به این نکته پی می برد که مولف محترم در به وجود آوردن کتاب بامداد اسلام به منابع فراوانی مراجعه نموده است و تمام آن چه را که آورده حتما مستند به سندی نموده،اما متاسفانه با عدم اشاره مولف در هر قضیهء تاریخی به منبع و مدرک آن،کار بررسی کتاب تا اندازه ای دشوار شده است.

بنابراین، برای تطبیق بعضی موارد ذکر شده از سوی استاد که در وهلهء نخست پذیرش آن مشکل می نمود به ناچار مجبور شدیم آن مطلب را با چند منبع دست اول تاریخی تطبیق دهیم تا مطلب کاملا روشن شود.

علاوه بر این،استاد زرین کوب در نوشتن کتاب بامداد اسلام تمام تکیه اش بر مستندات اهل سنت و جماعت و نوشته های مستشرقین است و با مقید بودن به رعایت «عدم تعصب» به نظر می آید در بعضی داوری ها به راه صواب نرفته و با تاریخ مستند مطابقت گزارش کوتاهی از محتوای کتاب-به آن موارد اشاره شود.

بامداد اسلام شامل فهرست مطالب، یادداشت نویسنده، هجده فصل یا عنوان است که از «اعراب و کعبه» آغاز می شود و آنگاه به زندگی پیامبر اسلام(ص) تحت عنوان «پیغمبر (ص) در مکه» می پردازد.
بعد از آن «پیغمبر(ص)در مدینه» تا آنکه پیامبر (ص)، مکه را فتح می کند و شرح آن را در «محمد (ص) فاتح مکه» می آورد.
فصل دیگری را به نام «پیام محمد (ص)» می آورد و بعد از آن «بیماری و مرگ» را سرفصل آخر حیات حضرت محمد (ص) قرار می دهد و آنگاه از «یادگار محمد(ص)» یاد می کند.
در فصل هشتم به «یاران پیغمبر(ص)» پرداخته و پس از آن به دو تن از اصحاب آن پیام آور عظیم الشان تحت عنوان «دو پیر» اختصاص داده که در همین دوران فتوحات اسلام آغاز می شود، لذا فصلی را باز نموده تحت نام «شام و اسکندریه» و آنگاه «اسلام در ایران» را بررسی می کند.
به دوران خلیفه سوم یعنی عثمان بن عفان که می رسد عنوان «دوره آشوب» به آن داده و به زمان بعد از عثمان و دوران حکومت حضرت علی (ع) با عنوان «درباره علی» می پردازد.
زمان حکومت بنی امیه را که بعد از شهادت حضرت علی (ع) رسما آغاز می شود، با نام «آغاز حکومت عربی» به بررسی می نشیند. حکومت بعد از معاویه بن ابی سفیان را بازبینی «کارنامه یزید»ادامه داده و سپس «خاندان پیغمبر» را در همین دوران به خواننده نشان می دهد.
و در نهایت به وضع «مروانیان» پرداخته و سرّ «انحطاط و سقوط دولت عربی» را روشن می کند.
پایان کتاب را به ذکر «گزیده مآخذ» و «فهرست اسامی اشخاص»، «فهرست اماکن»، «فهرست کتاب ها» و «فهرست قبایل، سلسله ها، فرق و خاندان» اختصاص می دهد.