زندگی ماریان

معرفی کتاب

صرف نظر از مباحث تئوریک هنری، رمان در زادگاه خود به واسطه قدمت چند سده ای اش خود دستاوردهای تاریخی و جامعه شناختی بسیاری داشته است و در این میان از همه مهم تر اهمیت این آثار از جنبه تاریخی ست . به خصوص اینکه در سنت های کلاسیک رمان نویسی مضمون داستان از اهمیت ویژه ای برخوردار و نسبت آن با واقعیت، شاخصی دارای اهمیت محسوب می شد.از این منظر این رمان ها با توجه به میزان گرایش نویسنده آن ها به واقع گرایی و یا بازتاب دادن ویژگی های زمانه خود، علاوه بر ارزش های ادبی سندی تاریخی نیز محسوب می شوند.

ارجحیت این آثار به لحاظ تاریخی در قیاس با آثار تاریخی ازآن روست که جزئیات و جنبه هایی از حیات تاریخی مردم آن روزگار در این آثار انعکاس می یابد که در هیچ اثر تاریخی نمی توان یافت. رمان زندگی ماریان اثری ست که قدمت آن به حدود سه سده پیش از این بازمی گردد و از این قاعده مستثنا نیست.

پیرکارله دو شامبلن دو ماریوو نویسنده و نمایشنامه نویس فرانسوی است که در اواخر قرن هفدهم (۱۶۸۸- ۱۷۶۳) متولد شده تا میانه قرن هجدهم زیسته است.

زاده پاریس بود اما به دلیل شغل پدر، کودکی و نوجوانی اش بازندگی در شهرهای مختلف زندگی سپری شد. به خصوص شهرلیموژ که سکونت در آن، باب آشنایی او با محافل ادبی و هنری شد او و را به سمت ادبیات و تئاتر سوق داد.

هجده ساله بود که نخستین نمایشنامه اش روی صحنه رفت، هرچند کار متوسطی بود، اما قریحه و استعدادی جوان در آن نمودار بود که می شد آینده موفقی را برایش پیش بینی کرد.

سرانجام این انتظار، جامه حقیقت پوشیده به ویژه بعد از راه یافتن او به محفل ادبی مارکیز دولامبر که مصادف بود حضورش در مجامع تئاتری و سپس همکاری با مطبوعات. محفل ادبی مارکیز دولامبر نمونه ای بود از سالن ها یا پاتوق های نویسندگان و هنرمندان که به صورت منظم (اغلب هفتگی) در منزل ثروتمندانِ علاقه مند به فرهنگ و هنر تشکیل می شد. این محفل ها اعتبارشان وابسته به خوش نامی و میهمان نوازی صاحب خانه و آوازه میهمانان حاضر در آن ها بود. این محفل ها محل در گرفتن بحث های ادبی و هنری و حتی سیاسی و اجتماعی بود.

برای جوانی چون پیردومایوو شرکت در این محفل ها و هم صحبتی با چهره های باتجربه فرصت مغتنمی بود که از هر نظر می توانست تأثیرگذار باشد. به خصوص که او جوانی خوش سیما و مبادی آداب بود که هم صحبتی با او برای دیگران خوشایند بود.

پیر دوماریوو به لحاظ شخصی علاقه بسیاری به عواطف و احساسات آدمی داشت. با اینکه در آن روزگار علم روان شناسی، هنوز وسعت و عمق چنانی نیافته بود، به مطالعه در این زمینه، به ویژه در ارتباط با روابط عاطفی و همراه با احساسات عاشقانه پرداخت. نگریستن به وجوه گوناگون عشق یکی از مایه های موردعلاقه او بود اما نه به آن شکل که پیشینیان در داستان هایشان بدان پرداخته بودند و او اغلب کم مایگی آن ها را به سخره می گرفت.

نتیجه شگفت انگیز تعلق خاطر (۱۷۱۳)، ایلیاد در لباس مبدل (۱۷۱۷) و تلماک در لباس مبدل (۱۷۱۸) و .... ازجمله آثار نخستین او محسوب می شوند. او در این رمان ها تجربه های مختلفی را پشت سر گذاشته است، از حال و هوای عاشقانه تا رویکرد واقع گرایانه در داستان نویسی و نهایتاً رویکردی توأم با طنز و شوخی به ادبیات کهن و کلاسیک. چنین تنوعی حکایت از آن داشت که او هنوز راه خود را پیدا نکرده بود.

پس از یک نمایشنامه ناموفق، سرانجام با نمایشنامه غافلگیرکننده عشق (۱۷۲۲) درهای موفقیت به روی او باز شد. او آثار گوناگونی نوشت که اغلب با توفیق همراه بودند، اما دیدگاه صاحب نظران درباره آثارش متفاوت بود برخی آثار او را تااندازه ای سطحی و سبک سرانه ارزیابی می کردند. اما گذر زمان ماندگاری آثار او نشان داد که درباره آثار او قضاوت اشتباهی داشته اند. درواقع با گذر زمان ارزش های ادبی و به خصوص مایه های روان شناسانه آثار او که نتیجه مطالعات دوره جوانی اش بود، هویدا شد.

«زندگی ماریان» یکی از مهم ترین آثار کارنامه اوست. نخست از این منظر که در دوران پختگی او نوشته شده است و دیگر اینکه نویسنده مدت زمانی طولانی و قریب به ده سال را توأم با وسواس صرف نوشتن این کتاب کرد. اما نکته مهم دیگر درباره این کتاب آن است که بازتاب اتفاقاتی که در طول زندگی برای خود او افتاد بود.

درگذشت همسرش ضایعه ای دردناک برای او بود و بعدها دخترش باوجود مخالفت او به فکر رفتن به صومعه افتاد. همین مسئله ایده بخش مهمی از رمان زندگی ماریان شد. تلاش او برای انصراف دخترش از این کار انعکاس روشن در رمان پیداکرده است. این رمان را به تدریج در حدفاصل ۱۸۳۱ تا ۱۸۴۵ منتشر کرد.

این رمان را پیردو ماریو از نگاه زنی پنجاه ساله روایت می کند. نویسنده به سبک داستان های آن روزگار که برای واقعی جلوه دادن داستان و یا توجیه روایت اول شخص داستان توسط یک زن این ادعا را مطرح می کند.

به این ترتیب که یادداشت های این زن در خانه ای ییلاقی به فروش رفته پیدا می شود. زن در این داستان به شرح درد و دل های خود برای دوستش پرداخته است. زن برای این منظور با جزئیات بسیار وقایع زندگی خود را روایت می کند. دانش پیردوماریوو درباره روان شناسی به خوبی در این رمان جلوه یافته است به گونه ای که این اثر را می توان نخستین رمان های قرن هجدهم محسوب کرد که از مایه های روان شناختی برخوردار است و نویسنده نشان می دهد با جزئیات و احساسات و عواطف زنان و خلأهای روانی شان آشناست.

پایان رمان به شکلی نوشته شده که گویی نویسنده تمایل داشته با نوشتن آثار دیگری ادامه ای برای رمان حاضر بنویسد؛ هرچند فرصتی برای اجرای چنین تمایلی نداشته.