تاریخ شفاهی جامعه روحانیت مبارز تهران

معرفی کتاب

شکل گیری ، رشد و پیروزی انقلاب اسلامی ایران مرهون تلاش های بی وقفه و همه جانبه ی جریان مذهبی ای است که به رهبری امام خمینی (ره) توانست انقلاب اسلامی ایران را با چند ویژگی عمده به نتیجه ای غیرقابل پیش بینی برساند . از شاخص ترین ویژگی های این انقلاب ، می توان به دو اصل عمده و اساسی اشاره کرد: 1- انقلاب اسلامی ایران از ماهیتی کاملا مذهبی برخوردار است و این موضوع باعث درخشندگی و تمایز این انقلاب ، از انقلاب های دیگر می شود ؛ 2- در تحولات نهضت اسلامی ایران ، همه ی شهرها و روستاها نقش داشتند ؛ به گونه ای که نمی توان انقلاب اسلامی را مختص به شهر یا روستایی دانست . همه ی مردم این سرزمین در انقلاب نقش داشتند و باید آن را متعلق به کل مردم ایران بدانیم . تمام قشرها در این انقلاب مذهبی نقش ایفا کردند و هر یک از افراد و گروه ها بر مبنای شأن اجتماعی شان در حوادث و تحولات انقلاب حضور داشتند و به پیشبرد اهداف نهضت اسلامی همت گماردند. نقش و جایگاه روحانیت مبارز و متعهد ، ابتدا در رهبری نهضت و سپس در مسیر انقلاب تا پیروزی نهضت اسلامی قابل تقدیر است و به مقتضای ماهیت مذهبی که در سیر حیات جدید آن نهفته می باشد ، این جریان سیاسی در ربع آخر قرن بیستم میلادی در سطح جهان و ایران ، اثربخش بوده است . کتاب حاضر که به شیوه ی " تاریخ شفاهی " نگاشته شده ، به بررسی تاریخ شکل گیری جمعیت سازماندهی شده ی روحانیت به نام " جامعه ی روحانیت مبارز تهران " و نقش و جایگاه آن از آغاز نهضت تا پیروزی و پس از آن می پردازد . در آغاز سخن ، شرحی از نظریه ی اندیشه ی سیاسی ولایت و حکومت در شیعه ، با نگاهی به تاریخ صدر اسلام تا دوران قاجاریه ارائه و سپس به شناخت جایگاه مرجعیت در فقاهت شیعه پرداخته شده و درباره ی حضور مراجع زمان در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر سخن رفته است . در این پژوهش ، درباره ی علل حضور مراجع و علمای شیعه در حوادث و رویدادهای سیاسی و اجتماعی ایران تحقیق و نظریه ی اندیشه ی سیاسی شیعه در اجرای سیاست و حکومت اداری ، بر اساس دیانت و شریعت ترسیم شده و سپس به عواملی از قبیل انزوای روحانیت پرداخته می شود و اما آنچه هدف تحقیق را در ادامه روشن می سازد . معرفی الگوی جدید مبارزه است که با بهره بردن از تجربه های گذشته و آگاهی از فراز و نشیب های تاریخ ایران ، در زمانه ای که هرگز انتظار فرجی در جامعه به چشم نمی خورد ، از قلب حوزه ی علمیه ، و به پرچمداری یکی دیگر از مراجع شیعه ، مبارزه با طاغوت آغاز شد . حضور امام خمینی (ره) و تفسیر انقلابی ایشان از مفاهیم فرهنگ شیعه ، همچون انتظار ، تقیه ، شهادت و زدودن زنگار تسلیم طلبی و انزواگرایی از چهره ی این مفاهیم ، زمینه ی تفکر و ذهنیت انقلابی را مهیا ساخت . حلقه ای از روحانیون جوان و نسل تربیت یافته ای که در شمار مریدان ایشان بودند ، با الگو قرار دادن رهبر خود ، نهضت 15 خرداد 1342 را آفریدند . در این پژوهش ، ضمن بررسی روند رفتارهای سیاسی روحانیت آگاه و متعهد و چگونگی بروز فعالیت های آنان طی دوره ی تاریخی 1342 تا 1357 ، رابطه ی بین رفتارها و حرکت های سیاسی مردم با نخبگان روحانیت در جریان مبارزه ، ترسیم می شود . علاوه بر این ، برای شناخت انگیزه ها و علل حاکم بر رفتار سیاسی مردم و چگونگی حضور آنان در جریان نهضت ، که به انقلاب سال 1357 انجامید ، مراکز و کانون های حرکت های سیاسی ، ایام و مناسبت های آغاز و تشدید فعالیت های انقلابی و انتشار اعلامیه ها و اطلاعیه هایی که تشکل سازمان یافته ی روحانیت با نام جامعه ی روحانیت مبارز تهران انجام می داد ، معرفی می گردد. این تحقیق به بررسی حوادث و رویدادهای بعد از پیروزی انقلاب تا سال 1370 و نقش و جایگاه تأثیرگذار روحانیون فعال در جامعه ی روحانیت مبارز تهران پرداخته است . اگرچه شناخت تحولات بعد از سال 1370 و آغاز دوره ی چهارم مجلس شورای اسلامی و حضور و ظهور تشکل منفک شده از جامعه ی روحانیت مبارز تهران یعنی " مجمع روحانیون مبارز " نیاز به تحقیق جامع تری داد ، اما در انتهای این پژوهش سعی شده است در یک جستار فرهنگی و اقتصادی به عوامل این انفکاک و جدایی پرداخته شود و خوانندگان با جناح دوم روحانیون که اصطلاحا به " جناح چپ " معروف شده اند ، آشنا شوند .