آغاز فلسفه (ترجمه بدایة الحکمه)

کتاب آغاز فلسفه به قلم علامه سید محمدحسین طباطبایی نوشته شده و توسط نشر بوستان کتاب قم منتشر شده است.
مؤلف بعد از بیان مقدمه، پیش درآمد، پیش گفتار و تعریف فلسفه بیان موضوع و هدف آن، اثر خود را در دوازده مرحله تدوین کرده است.
مرحله اول این اثر با عنوان «کلیات مباحث هستی» به بیان موضوعاتی چون بدیهی بودن مفهوم هستی، بحث اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، عوامل تخصصی وجود، شیئیت و وجود و ... پرداخته است.

نویسنده مرحله دوم را «تقسیم وجود به خارجی و ذهنی» و مرحله سوم را «سومین مرحله (وجود لغیره و لنفسه)» نامید. وی در مرحله چهارم، مطالب خود را در نه فصل عنوان کرده است که برخی از آن ها عبارت اند از: تعریف و انحصار مواد سه گانه، ماهیت واجب الوجود همان وجود است، احتیاج ممکن به علت و ملاک احتیاج مزبور و... .

«ماهیت و احکام آن» عنوان مرحله پنجم این نوشتار است که نگارنده به بیان مسائلی چون اعتبارات مختلف ماهیت، معنای ذاتی و عرضی، برخی از احکام فصل، نوع و احکامش، کلی و جزئی و طور وجودیشان، امتیاز تشخص ماهیات و غیر آن پرداخته است.

«مقولات عشر» (اجناس عالیه) عنوان مرحله ششم کتاب آغاز فلسفه است و جوهر، جسم، اثبات ماده نخستین و صورت جسمی، اثبات صور ماهوی اشیا، تلازم ماده و صورت، اثبات نفس و عقل، مقوله کم و خواص و تقسیمات آن، مقولات انتسابی و... ریزموضوعات آن را تشکیل می دهند.

اثبات علیت و معلولیت در جهان هستی، تقسیمات علت، تلازم ضرورت علت و معلول، بطلان دور و تسلسل علل، علت فاعلی، علت غایی، غایت در موارد گزاف و بازی و باطل و حرکت های طبیعی، نفی اتفاق و تصادف، علت صوری و مادی و علت جسمانی عناوینی است که مرحله «علت و معلول» این اثر عنوان شده است.

مرحله هشتم این اثر «تقسیم موجود به واحد و کثیر» است. مسائلی که در این فصل ارائه شده است عبارت اند از: معنای واحد و کثیر، اقسام واحد، هو هویت، اقسام حمل شایع، غیریت و تقابل، تقابل تضایف، تقابل تضاد، تقابل عدم و ملکه، تقابل تناقض و... .

مرحله نهم این نوشتار «سبق و لحوق و قدم و حدوث» است و مرحله دهم آن «قوه و فعل» است. در مرحله یازدهم (علم و عالم و معلوم) مؤلف به تعریف علم و نخستین تقسیماتش پرداخت و بعد بحث تجرد علم را عنوان کرد و دیگر مسائل.

مرحله پایانی آغاز فلسفه هم با عنوان «مباحث مربوط به واجب الوجود» بیان شده است و موضوعاتی چون اثبات ذات واجب الوجود، اثبات یگانگی خداوند، واجب الوجود مبدأ هر وجود و هر کمالی است و... عنوان شده است.