تاریخ شفاهی کمیته های انقلاب اسلامی

معرفی کتاب

تمامی انقلاب های جهان در روزهای نخست پیروزی نهادی تشکیل می دهند تا به پاسداری از اهداف انقلاب بپردازد. با مطالعه ی انقلاب های مختلف جهان به ویژه انقلاب کوبا چنین نهادی را مشاهده می کنیم. انقلاب اسلامی ایران نیز به رغم داشتن مشکلات گوناگون و دخالت گروه های مختلف فکری در مبارزات انقلابی و در نتیجه سهم خواهی آنان از پیروزی انقلاب از این قاعده مستثنا نبود، و برای حفظ، و قوام و تداوم خود نیازمند نهادی بود تا از کید دشمنان در امان بماند. امّا فارغ از این قاعده ی کلی انقلاب های جهان، حضرت امام (ره) به عنوان سکاندار انقلاب اسلامی دو حرکت عظیم برای حفظ انقلاب تدبیر کردند: اولین حرکت در راستای حفظ و تثبیت انقلاب در درون مرزهای کشور، تشکیل کمیته های انقلاب اسلامی جهت مبارزه با دشمنان انقلاب در داخل کشور و شرایط بحرانی اوایل انقلاب بود که به یقین از نظر رفع مشکلات و مسائل داخلی، انقلاب را تا زمان تثبیت و با نگاهی واقع بینانه، به خاطر نیروسازی و تغذیه ی تمامی نهادهای انقلابی تا امروز بیمه کرده است.

دومین حرکت در راستای حفظ انقلاب در مقابل خطرات و تهاجمات خارجی بود که این مهم با تدبیر حضرت امام برای تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج انجام گرفت. کمیته های انقلاب اسلامی، که ابتدا با عنوان کمیته ی موقت کار خود را آغاز کردند، در اوایل انقلاب و در خلأ نهادهای حکومتی به رتق و فتق تمامی امور می پرداختند؛ از مبارزه با منافقین و تروریست های ضدانقلاب گرفته تا حل و فصل اختلافات خانوادگی. این امر به خاطر قرار گرفتن روحانیت در رأس کمیته های انقلاب نمود خاصی یافته بود. چنان که، علاوه بر ریاست کل کمیته ها (که بر عهده ی حضرت آیت الله مهدوی کنی نهاده شد) فرماندهی کمیته های چهارده گانه ی تهران و شهرستان های مختلف را نیز روحانیون بر عهده داشتند. دیگر خصیصه ی مهم و بارز کمیته های انقلاب اسلامی مردمی بودن این نهاد است. چنان که، نیروهای انقلابی با دستور حضرت امام برای تشکیل کمیته ها در اقصا نقاط کشور حول محور روحانیت در مساجد جمع شده و به تشکیل این نهاد انقلابی اقدام کردند.

اثر حاضر در چهار فصل، با تکیه بر خاطرات برخی از نیروهای انقلابی فعال در کمیته های انقلاب اسلامی، سعی دارد شکل گیری کمیته ها و زمینه های آن، مهم ترین چالش های رو در روی اوایل انقلاب و نیز ارکان و تشکیلات کمیته ها را در ادوار مدیریتی مختلف بررسی، معرفی و تبیین کند. این پژوهش شفاهی از تاریخ انقلاب در آخرین فصل از مباحث خود بحث ادغام را مورد مطالعه قرار می دهد و مهم ترین نظرات موافقان و مخالفان را بیان کرده، سپس نتایج بعد از ادغام را از زبان فعالان کمیته ، بیان می دارد. از آنجا که تاکنون پژوهش یا تألیف جامعی درخصوص این موضوع انجام نگرفته بود، مشکلات فراوانی در راه تدوین تاریخ آن وجود داشت که سعی شد خلأ وجود منابع مکتوب در این حوزه با استفاده از مصاحبه هایی که با افراد مطلع از کمیته های انقلاب اسلامی انجام گرفت (که این امر نیز مشکلات خاص خود را داشت) مرتفع گردد.