فرم در موسیقی بین الملل

معرفی کتاب

در این کتاب با استناد به نمونه های بیشمار از استادان کوشیده ایم فرم های پایه را به ساده ترین نوع ممکن برای آهنگ سازان جوان توضیح دهیم.

کتاب «فرم در موسیقی بین الملل»، نوشته علی رضا مشایخی، آهنگساز صاحب نام کشور، نگاهی تخصصی به مقوله فرم در موسیقی دارد. فرم در هنرهای مختلف، تعبیرهای متفاوتی دارد. فرم در بعضی از هنرها، مانند شعر و موسیقی، معادل واژه «سبک» و یا «مکتب» در زبان فارسی است و منظور از آن، قالب و ساختار کلی یک اثر هنری، مانند فرم «سونات» در موسیقی کلاسیک است. فرم در تعریفی دیگر، به معنی تناسب و هماهنگی بخش های درونی یک اثر هنری مانند موسیقی، نقاشی و سایر هنرها است. به طورکلی، فرم، دربرگیرنده نمایی از ایده موسیقایی و ساختار اجرایی آن است. فرم در موسیقی گاه به معنای عام و گاه به صورت خاص استفاده می شود. فرم در معنای عام شامل سبک کلی موسیقی مانند سونات، فوگ و دیگر فرم ها می شود و در معنای خاص به سه عنصر تکرار، تنوع و وحدت می پردازد. در واقع همین سه عنصر هستند که باعث ایجاد فرم های مختلف در معنای عام می شوند.

فرم همچنین شامل عوامل مختلفی از قبیل قالب های میزان، ریتم، هارمونی و دیگر فاکتورهای اثرگذار در یک قطعه موسیقی می شود. بدون درنظر گرفتن فرم، موسیقی مجموعه ای از اصوات هارمونیک است که به عنوان یک اثر هنری، هدف خاصی را القاء نمی کند. رعایت قواعد ساختاری فرم در موسیقی کلاسیک، از اهمیت بالایی برخوردار است اما در موسیقی مدرن و موسیقی پاپ، فرم ها محدودیت های کمتری دارند و آهنگسازان آزادی بیشتری در ساخت موسیقی دارند. اگرچه آشنایی با فرم های موسیقی، ضرورتاً به معنی کسب لذت بیشتر در هنگام گوش دادن به موسیقی نیست، اما شناخت فرم ها برای هنرجویان و دانشجویان موسیقی، ضروری است، زیرا این مورد، نقش مهمی در نوشتن قطعات موسیقی دارد. علی رضا مشایخی، که تألیفات او در حوزه موسیقی، همواره با استقبال علاقه مندان و صاحب نظران عرصه موسیقی روبرو شده است، در این کتاب، که یکی از مهم ترین مراجع جهت فرم شناسی در موسیقی کلاسیک است، نگاهی تحلیلی و جامع به انواع فرم ها در موسیقی دارد.

این کتاب که در حوزه تحلیل ساختاری فرم ها نوشته شده است، با بررسی موسیقی کلاسیک در دوران مختلف، و تحلیل آثار آهنگسازان بزرگ در هر دوره، شناختی جامع از چگونگی ایجاد و تغییر فرم ها ارائه می دهد.