شب و یاس یأس

معرفی کتاب

این کتاب روایت تنهایی و خلأ عاطفی همسر یکی از رزمندگان دوران جنگ تحمیلی است.

شب و یاس یأس، روایت زنی است دردمند که در غم تنهایی می سوزد. همسرش به جبهه رفته و شهید شده؛ او در اندوه هجران همسر غرق شده و همدمی جز سایه خودش ندارد؛ او روح همسرش را در سایه خودش می جوید و درد دل های عاشقانه اش را با او می گوید. ابوالقاسم غلامحیدر در این نمایشنامه نگرش شاعرانه و استعاری را، که همزمان بر مفهوم زایی و شکل گیری پندارهای زیباییشناختی می افزاید، بر خود واقعیت ترجیح می دهد و در واقع در نمایشنامه ذهنیت بر واقعیت برتری یافته است. این برداشت زیبا، آمیزه ای رمانتیک را هم به واقعیت می افزاید و زمینه را برای ارایه عناصر استعاری و کنایه آمیز نمایشنامه فراهم می کند.

به علت رویکرد نمایشی و توجه به ساختاری که نویسنده داشته است، نمایشنامه شاخصه های یک اثر دراماتیک را پیدا می کند و هر دو حوزه درونمایه و ساختار نمایشنامه، مخاطب را به سوی موضوع اصلی نمایش هدایت می کنند. همچنین عنصر زبان که در دیالوگ نویسی جلوه دراماتیک نهایی خود را پیدا می کند، در این نمایشنامه به شکلی استعاری و زیبا بیان می شود.

نویسنده در این اثر سعی می کند دو چهره متفاوت از همسر شهید نشان دهد و این دو چهره را در قالب خود زن و سایه او نمایان می کند. او با استفاده از همین ایده توانسته دغدغه ای کنش مند ـ که لازمه یک اثر نمایشی استاندارد است ـ را بین شخصیت های داستان ایجاد کند.
غلامحیدر در این نمایشنامه رویکرد داستانی و روایی هم دارد و از همین ترفند برای ایجاد رابطه ذهنی و مجازی همسر و شوهر بهره برده است. در حقیقت، نویسنده خواسته در کنار واقعیت هایی مثل جنگ، یک روند مجازی هم وجود داشته باشد که تقابل و تعارض بین واقعیت های تلخ و ذهنیت بر جای مانده از ایده آل زندگی قبل از جنگ است.

نویسنده بی آنکه به طور کلیشه ای روی صحنه افزارها تاکید کند، طی روند نمایشنامه با استفاده ابزاری از اشیا، موقعیت زن را به نمایه های نشانه ای معنادار تبدیل و متن را دراماتیزه کرده است.