نمایش های ایرانی (دوره هفت جلدی)

معرفی کتاب

صادق عاشورپور پژوهشگر و نویسنده این مجموعه سال ها وقت خود را برای شناخت درست نمایش ملی کشور از زوایای مختلف گذاشته است. در این راستا مجموعه نمایش های ایرانی را در هفت جلد با نام های «کیش زروان»، «تعزیه»، «آیین مزدایسنا»، «نقالی»، «دیگر نمایش های ایرانی قبل و بعد از اسلام»، «نمایش های جنگ و دفاع مقدس» و «نمایش های عامیانه» تدوین کرده است.

عاشورپور در پاره ای از مقدمه جلد اول این مجموعه می نویسد: «بعد از مدتی که از ورودم به کار نمایش توسط روان شاد عباس نفری یکی از پیشکسوتان کار نمایش در همدان گذشت دایم این اندیشه در مغزم جا کرده بود که ایران و یونان هر دو دو کشور متمدن و قدرتمند جهان کهن بوده اند ولی چرا یونان دارای چنان تاریخ مدونی در هنر نمایش است و کشور ما حتی در تدوین تاریخ سیاسی و اجتماعی خود هم دارای مشکل است».

عاشورپور نمایش را فرزند مذهب می داند و می افزاید برای شناسایی نمایش هر کشور باید نخست به فرهنگ دینی آن کشور سپس به فرهنگ اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی، روان شناسی و مردم شناسی پرداخت. در کشور ما ایران از آغاز تاکنون ادیان گوناگونی ظهور کرده و زمانی در این ملک پیروانی یافته و پس از آن سکه رواج شان به افول گراییده و از بین رفته و جای آن را دینی دیگر گرفته و آن هم مدتی بعد باز سرنوشتی چون اولی از میان رفته است که از مهمترین آنها «زروانی»، «میترایی»، «ناهید»، «مزدکی»، «مانوی» و غیره است؛ ولی این ادیان اگر چه به ظاهر از بین رفته اند، تاثیرشان بر ادیان بعد از خود به خوبی باقی مانده و مشهود است.

وی ادامه می دهد، پس با آنچه از این تاریخ برمی آید بعید است کشوری با این قدمت تاریخی و غنای فرهنگی یعنی ایران از والاترین نمونه ادب بشری یعنی «نمایش» بی بهره بوده باشد. لاجرم برای پی بردن و دست یافتن به ساختار و انواع نمایش های ایرانی چون دیگر جوامع بشری باید دست به دامان مذهب و سنن مذهبی شد. ولی رسیدن به این مقوله در ایران شاید با دیگر کشورهای جهان قدری متفاوت و به گونه ای دیگر باشد؛ زیرا زندگی قبیله ای و عشیره ای در این کشور و آمد و رفتن مذهبی های گوناگون سبب شد هرگاه قبیله ای قدرتی به دست می آورد بر دیگر ساکنان این سرزمین حاکم می شد و بدون هیچ ملاحظه ای تلاش می کرد تا فرهنگ، آداب و سنن و اعتقادات مذهبی پیش از خود را محو و نابود کند و فرهنگ و آداب و سنن و اعتقادات مذهبی خویش را بر دیگر قبایل تحمیل کند.