خندمین تر افسانه (جلوه های طنز در مثنوی معنوی)

معرفی کتاب

این جستجو به ارزیابی طنز و جلوه های آن در مثنوی معنوی می پردازد و درصدد پاسخگویی به این پرسش است که طنز و انواع آن چه کارکردی در مثنوی دارد و تا چه اندازه در جهت اهداف غایی مولانا از انشای مثنوی هستند؟ عنوان کتاب از این بیت مولانا برگزیده شده است:

اسماعیل امینی را بیشتر به شعر، آن هم نه صرفاً به طنزسرایی می شناسند. او از شاعران توانایی است که در به کارگیری واژه از جسارت چه در شعر و چه در سخنوری ویژه ای برخوردار است.
امینی که در شمار طنزپردازان دفتر طنز حوزه هنری نیز هست اینبار سراغ یکی از آثار نامدار فارسی در جهان شعر رفته و با بررسی جلوه های طنز در اثر مانا و جهانی مولانا، پژوهشی از خود به جا گذاشته است.
امینی عقیده دارد که طنز در مثنوی معنوی برآمده از نگاه مولانا به جهان مشهود و سوانح آن است و از فرازی که او می نگرد، تمام وقایع، مایه ای از طنز و تمسخر در خویش دارند.
عنوان کتاب از بیتی از خود مثنوی معنوی گرفته شده است. در پیشگفتار کتاب آمده است که حاصل این جست وجو که در قالب 6 فصل ارائه می شود، به ارزیابی طنز و جلوه های آن در مثنوی معنوی می پردازد.

امینی در این اثر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که: «طنز و انواع آن چه کارکردی در مثنوی دارند و تا چه اندازه در جهت اهداف غایی مولانا از انشای مثنوی هستند؟»
امینی در فصل نخست کتاب خود می کوشد تحت عنوان «مروری بر ملاحظات نظری» با استناد به سخن صاحب نظران، دو گونه طبقه بندی انواع طنز را توضیح دهد و در ادامه به بررسی تعریف ها و روش های طبقه بندی گونه های طنز بپردازد.
فصل دوم کتاب، «نگاهی به کتاب تلخند» نام دارد. این کتاب از مهدی برهانی است و در آن، طنز در داستان های مثنوی بررسی شده است.
فصل های بعدی کتاب، مربوط به طنز و اهداف عالی در مثنوی، روش طبقه بندی شوخ طبعی در مثنوی و ذکر خلاصه ای از هفتاد و هفت حکایت طنز آمیز مثنوی، به صورت نثر و طبقه بندی این حکایات براساس آماج های مورد تهاجم است.نویسنده در این اثر می نویسد که حکایت های طنز مثنوی را می شود در چهار گروه شوخ طبعانه دسته بندی کرد که این چهار گروه عبارتند از: مسائل جنسی و قبایح افعال و اسافل اعضا، باورهای مذهبی ظاهربینان، روش استدلال و مباحثه اهل فلسفه و منطق و دست آخر، خصلت های نکوهیده انسان.
چنانچه در متن کوتاهی در ابتدای کتاب «خندمین تر افسانه» آمده، این اثر با تکیه بر منابع موجود در موسسه «گل آقا» و همچنین یاری و مساعدت ادیبان و مفسران مثنوی معنوی تهیه شده است.