هستی و علل آن در حکمت مشاء: ترجمه، تبیین و تحلیل نمط چهارم اشارات ابن سینا و شرح خواجه طوسی بر آن

معرفی کتاب

مخاطبان اصلی این اثر، دانشجویان و طلابی هستند که به فراگیری شرح اشارات اشتغال دارند، و مقصود آن است که آنان را در فهم صحیح مطالب و دقت بیشتر در نکات آن یاری رساند و کمبودهای احتمالی درس را جبران کند.
جایگاه مهم شرح اشارات خواجه، تأثیر چشمگیر آن در فلسفة اسلامی و محور درس و بحث بودن آن در حوزه و دانشگاه، همراه با دشواری دست یابی به مقاصد آن در بسیاری از موارد، از جملة اموری بوده اند که انگیزة نگارش این اثر را پدید آورده اند.

اگر بخواهیم تنها ده کتاب از برترین آثار مکتوب در حوزۀ حکمت مشاء را نام ببریم، بی شک اشارات ابن سینا همراه با شرح خواجه نصیرالدین بر آن در میان آن ده کتاب خواهند بود، چنان که نویسندگان این دو کتاب نیز برجسته ترین یا از برجسته ترین حکیمان مسلمان به شمار می روند. اشارات از شاهکارهای ابن سیناست، و بر این اثر شروح متعددی نگاشته است، امّا هیچ کدام مقام و منزلت شرح خواجه نصیرالدین را ندارند.

اشارات بارها به فارسی ترجمه و حتّی شرح شده است، اما شرح خواجه بر آن، با همۀ اهمیّت و تأثیری که داشته، تاکنون به فارسی ترجمه و یا شرح نشده است و کتاب هستی و علل آن در حکمت مشاء اولین نمونه از این کار است،
ویژگی های این نوشتار به اختصار عبارت است از:
1. متن اشارات و شرح خواجه به طور کامل ترجمه و شرح شده است.
2. سعی شده موارد دشوار متن، به گونه ای توضیح داده شود که نکته ای نیازمند ایضاح باقی نماند.
3. پاره ای نکات انتقادی در پاورقی یا داخل متن بیان شده است.
4. شیوۀ کار در شرحِ عبارات ابن سینا و خواجه، به صورت «شرح مزجی» است، و با علامت قلاّب ] [ شرح از ترجمه متمایز گشته است. با استفاده از این شیوه در کمترین عبارات، بیشترین نکات لازم در متن گنجانده می شود و فایدۀ آموزشی بیشتری در برای تسلّط بر متن اصلی به دست می آید.
5. در موارد لزوم، از نمودار برای ارائه آسان تر مطالب استفاده شده است.
6. پیش از آغاز نمط، گزارشی اجمالی از مجموعۀ مطالب آن عرضه شده است.
7. در ترجمه و شرح، سعی بر رعایت توأمان دقت و سلاست بوده است.
8. متن عربی، با تصحیح و اعراب لازم در ضمن شرح آورده شده است.
9. در موارد لازم، دیدگاه های گوناگون در شرح کلام ابن سینا بررسی و ارزیابی شده است.
10. مخاطبان اصلی این کتاب دانشجویان و طلابی هستند که شرح الاشارات و التنبیهات را فرا می گیرند. هدف آن بوده است که این اثر آنان را در فهمِ صحیح مطالب و دقّت بیشتر در نکات آن یاری رساند و کمبودهای احتمالی درس را جبران کند.
11. در ضمن مقدمه ای نسبتاً بلند، دربارۀ شرح حال و آرای خواجه نصیرالدین طوسی، که نوشتۀ او محور اصلی این اثر است، سخن رفته و سپس نکاتی در باب اشارات و شرح خواجه بر آن بیان شده است.
12. مطالبی که ممکن است بیشتر به کار اساتید بیاید تا دانشجویان در پاورقی آمده و یا داخل کادر قرار گرفته است.