نگرشی دیگر به قرآن: راهی برای رسیدن به زندگی قرآنی

معرفی کتاب

یکی از شخصیت هایی که در سال های اخیر بواسطه ی تسلط بر قرآن و همچنین برداشت های عرفانی و سلوکی از آیات و روایات و نیز نظریات اجتهادی در تفسیر قرآن کریم، در حوزه علمیه مشهد و همچنین جامعه ی دانشگاهی و مجامع فرهنگی اجتماعی مورد توجه بسیاری از نخبگان و فضلا و اساتید قرار گرفته است، روحانی جوان، مؤدب، گشاده رو و فوق العاده آرام و متواضعی است که عمده ی فعالیت های خود را در سال­های اخیر متمرکز بر امر تحقیق و پژوهش و همچنین تربیت و راهنمایی نفوس کرده است.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی نخاولی، مدیر مؤسسه راه حق، مفسر، محقق و پژوهشگر علوم قرآنی است که علی رغم سن کم، نظریات اجتهادی و نوع نگاه خاص به مفاهیم قرآنی، ایشان را در بین مدعیان این فن برجسته کرده است.

زندگی به سبک قرآن
ایستادن در ساحل دریایی عظیم، که تا چشم کار می کند دریا باشد، لذت بخش است؛ اما لذت بخش تر از آن چیست؟ لذتی که شناگر ماهر از در آب بودن می برد هیچ گاه نصیب آن هایی که در ساحل نشسته اند و به آب چشم دوخته اند نمی شود. شاید خیلی از کسانی که در ساحل نشسته اند حسرت این را داشته باشند که خود را در آب رها کنند و از این عظمت استفاده کنند؛ اما مشکل اصلی این است که نمی دانند چگونه باید خود را به دریا بسپارند. نمی دانند چگونه باید از دریا استفاده کرد و چگونه باید به وسعت دریا رسید.

کتاب را باز می کنی، چند سطری می خوانی، در ذهنت مرور می کنی. کمی تأمّل می کنی. یک احساس غریب در درونت موج می زند، دوست داری بدانی سرِّ این کلمات چیست؟ چه اعجازی در این کلمات است که این گونه تو را آرام می کند؟ از خودت می پرسی چگونه می توانم بهره ام را از این کتاب بیشتر کنم؟ چگونه می توانم خود را در این دریا غوطه ور کنم؟ چند آیه دیگر می خوانی. کتاب را می بندی و به فکر فرو می روی.

تابه حال چند بار شده است که قرآن را بگشاییم و این حس و حال درونمان را پر کرده باشد؟ این احساس غریب که دوست داریم بیشتر از این کتاب بدانیم اما نمی توانیم. ممکن است چیزهایی بفهمیم ولی بیشتر از این ها جا دارد. می شود بیشتر فهمید. می شود بیشتر غوطه ور شد. اگر کسی این نگاه را به قرآن داشته باشد، قرآن او را رشد خواهد داد. اگر قرآن را دریایی جاری بدانیم که عظمتش هستی را در بر گرفته است آنگاه درون ما فقط با قرائت آن آرام نمی شود. چیزهایی را طلب می کنیم که ما را به درک عظمت آن نزدیک تر کند.

حرف درباره قرآن و پیرامون مباحث قرآن بسیار است. شاید بیشترین تألیفات نویسندگان درباره علوم مرتبط با قرآن باشد. از رسم الخط و تذهیب گرفته تا تجوید و صوت و لحن و تفسیر و علوم قرآن و ...؛ اما در میان همه آنچه درباره قرآن نوشته می شود جای یک چیز خالی است: اینکه چگونه می توان در وسعت و عظمت قرآن وارد شد و از آن بهره برد؟ آن چنان جای خالی اش احساس می شود که همه علوم مرتبط با قرآن، با این سؤال معنا می یابند.

کسی که درباره دریا و آب اطلاعاتی دارد، چیزهای زیادی می داند اما همه آن ها زمانی معنا می یابند که خود را به آب بزند و به دریا بسپارد تا هر آنچه را که می داند، بیابد. دانسته های ما درباره قرآن همین حال را دارد. شاید چیزهای زیادی بدانیم اما در دریای پر عظمت قرآن وارد نشده ایم تا آن را بیابیم.

جور دیگر باید دید

«چگونه قرآن را از کتابی صرفاً مقدّس، قابل احترام و متبرّک به کتاب زندگی ساز تبدیل کنیم؟»
کتاب نگرشی دیگر به قرآن به این پرسش حیاتی پاسخ می دهد. این کتاب با هدف تغییر زندگی و حرکت به سوی زندگی قرآنی و چگونگی ارتباط با قرآن نوشته شده است و راه های رسیدن به زندگی قرآنی را نشان می دهد.

در ادامه ساختار محتوایی کتاب به همراه پرسش های اصلی هر فصل بطور اجمالی توضیح داده خواهد شد.

فصل اول؛ هدف گذاری
قرآن، کلید زندگی برتر؛ راه رهایی از تنگناها و زندگی بسته
هدف فصل: تصحیح دید نسبت به قرآن و کارکرد آن در زندگی
فصل اول این کتاب عهده دار تبیین آسیب شناسی ارتباط ما با قرآن است. می توان این فصل را با طرح این مسئله معرّفی کرد: همان گونه که مثلا اگر یک روز چای نخوریم سردرد می شویم (که به این معنا است که چای در زندگی ما تأثیرگذار است) آیا واقعاً قرآن به اندازه ی یک «چای» در زندگی ما نقش دارد و با نبود آن، بازهم احساس مشکل می کنیم؟!

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
چرا تاکنون در برخورد با قرآن دچار تغییر نشده ایم و قرآن تأثیر شگرفی در جان و زندگی ما نگذاشته است؟!
چه می شود که اگر به مدّت چند روز قرآن از زندگی ما حذف شود احساس هیچ مشکلی نمی کنیم؟! مشکل اصلی از کجا آب می خورد؟!
اصلی ترین رسالت قرآن در زندگی چیست؟
شاید شماهم در چرخه ی کار-استراحت-کار گیر کرده اید و از آن خسته شده اید و بدنبال پیدا کردن پاسخ برای این پرسش هستید که راه رهایی از زندگی تکراری و ملال آور چیست؟
راه خروج از محدودیت های موجود در زندگی و اتصال به نامحدود و بی نهایت چیست؟

فصل دوم؛ نقطه شروع
احساس نیاز به قرآن؛ لازمه زندگی برتر
(ادراک عدم کفایت عقل نیاز به علم برتر)
هدف فصل: ایجاد زمینه لازم برای توجه به قرآن

فصل دوم این کتاب در پی ایجاد احساس نیاز به قرآن است که این احساس نیاز با تغییر نگاه نسبت به حقیقت انسان، زندگی و قرآن ایجاد می شود. این فصل، این دغدغه را ایجاد می کند که باید زندگی را با قرآن تنظیم کرد. بعد از مطالعه این دو فصل خواننده به این نگاه می رسد که زندگی روزمره گرفتار تنگنا ها و تاریکی هاست و باید از این فضای بسته و کور رها شود.

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
می خواهم دید خودم را نسبت به قرآن ابتدا تغییر و سپس ارتقاء دهم؛ راه آن چیست؟ برای این تغییر ابتدا باید نسبت به چه چیزهایی نگاهم را تغییر دهم؟
حقیقت انسان چیست و نهایت سیر او تا کجاست؟
می گویند: هر که او ارزان خَرَد ارزان دهد – گوهری طفلی به قرصی نان دهد؛ آیا تا به حال به قیمتِ خود فکر کرده ایم یا اینکه خود را مُفت فروخته ایم؟!
درخت سرو زنده است و زندگی می کند یعنی...؟!
گربه زنده است و زندگی می کند یعنی...؟!
من و شما زنده هستیم و زندگی می کنیم یعنی...؟!
به نظر شما حقیقت زندگی یک انسان چیست که او را متمایز با زندگی گیاهان و حیوانات می کند؟!

فصل سوم؛ نقطه مرکزی
ارائه تمامی حقائق لازم بصورت جامع و کامل
هدف فصل: دستیابی به روح قرآن
این فصل از کتاب عهده دار اثبات برتری قرآن در مقایسه با دیگر مدّعیان نجات انسان از زندگی روزمره است؛ که در حقیقت روح اصلی و نقطه مرکزی قرآن را تبیین می کند.

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
آیا تا به حال درباره ی این سؤال فکر کرده اید که: حسّاس ترین مقطع زندگی کدام است؟!
فرض کنید دوست تان این سؤال را از شما بپرسد: «دنبال یک برنامه ریزِ مطمئن و یک برنامه ی جامع و برتر برای حسّاس ترین مقطع زندگیم می گردم؛ جایی برای مراجعه سراغ داری؟» چه پاسخی به او می دهید؟
مهم ترین خصوصیت قرآن کدام است که آن را در افقی برتر از تمام کتب بشری و آسمانی قرار داده است؟
حدود 50 اسم در خود قرآن و حدود 95 اسم و ویژگی در روایات برای قرآن بیان شده است، اما چرا از میان تمامی اینها کلمه ی قرآن به عنوان اسم بر روی این کتاب نهاده شده است؟!

فصل چهارم؛ برنامه حرکت
دستورالعمل بهره برداری و استخراج معارف قرآن
هدف فصل: راهکارهای رسیدن به تأثیر قرآن
بعد از اینکه فهمیدیم آنچه می تواند ما را نجات دهد قرآن است، این سؤال مطرح می شود که چگونه می توان از قرآن استفاده کرد؟ فصل چهارم عهده دار پاسخ به این سؤال و دستورالعمل بهره برداری و استخراج معارف قرآن است. در این فصل دستورالعملی گام به گام بیان شده که راه استخراج حقایق از قرآن و انس با قرآن را نشان می دهد.

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
فرض کنید به کشوری سفر کرده اید که سوغات و هدیه های بی نظیری دارد و شما هم پول زیادی در کارت بانکی خود دارید، اما کارت شما در بانک های آنجا عمل نمی کند. حتی نمی توانید به رستوران بروید و غذا بخورید! حال آیا وجود این کارت بانکی و همراه داشتن آن باعث خوشحالی است یا حسرت بیشتر؟! اکنون سرمایه ای عظیم (قرآن) در دست داریم اما تهی دستیم! چرا؟
چگونه می توان از تهی دستی و خسارت نسبت به قرآن بیرون آمد و به ارتباطی دوستانه، اثر بخش، دل چسب و پر بهره با قرآن رسید؟ ارتباطی که اگر یک روز نباشد حسّ ناراحتی، خلأ و دلتنگی، وجودمان را فراگیرد؟
می خواهم به هم نشینی و اُنس با قرآن و زندگی قرآنی برسم اما بلد نیستم! چه کنم؟! دستورالعمل قدم به قدمِ قرائت مطلوب و اثر بخشِ (که موجب تغییر حسّ، نسبت به قرآن می شود) قرآن چیست؟
تاکنون استغاثه و توسّل به اهل بیت را شنیده اید و تجربه کرده اید، اما آیا استغاثه و توسّل به قرآن را هم شنیده بودید و تجربه کرده اید؟!

فصل پنجم؛ نقاط خطر و بحران
دستورالعمل بهره برداری و استخراج معارف قرآن
هدف فصل: راهکارهای رسیدن به تأثیر قرآن
شرط رسیدن به مقصود و مطلوب قرآنی دور بودن از آسیب ها و خطرهایی است که در مسیر وجود دارد. فصل پنجم کتاب متکفل بیان همین آسیب ها و خطرها و راه مصونیّت از آنهاست.

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
آیا مصرف دارو به تنهایی و بدون پرهیز از موانعِ رسیدن به سلامتی موجب رفع بیماری می شود؟ اگر نمی شود که قطعاً هم این چنین است بنابراین موانع و خطرات حرکت به سمت زندگی قرآنی چیست؟
چرا برخی با وجود ارتباط دائم با قرآن، نه تنها رشد نکرده بلکه گمراه تر نیز شده اند؟!

فصل ششم؛ نقطه مقصد
زندگی آسمانی در زمین
گسترش تا بی نهایت
هدف فصل: نتیجه زندگی قرآنی
کسی که زندگی اش قرآنی و مذاق روحش الهی شود، زندگی آسمانی در زمین خواهد داشت و از تمام محدودیّت ها همراه با حفظ تعادل زندگی ظاهری عبور خواهد کرد. رسیدن به این نوع از زندگی که نتیجه ی زندگی قرآنی است در فصل ششم بیان می شود.

این فصل پاسخگوی پرسش های زیر خواهد بود:
می خواهم از نظر شخصی انسانی متعادل، منطقی، پرنشاط و دارای اراده ای قوی باشم و از نظر خانوادگی نیز محیطی گرم و سرشار از صمیمیت، دل چسب و عاشقانه را تجربه کنم. آیا با قرآنی زیستن به این اهداف دست خواهم یافت؟
نتیجه نهایی زندگانی قرآنی در همین دنیا چیست؟