فونتامارا

معرفی کتاب

سبک کتاب فونتامارا رئالیسم اجتماعی ست که ناشی از تمایلات سیاسی سوسیالیستی نویسنده بود و طنز گزنده ای دارد که منوچهر آتشی با احاطه ای که به زبان فارسی داشت، برگردان موفقی از آن ارائه داده بود. شاید منوچهر آتشی به علت آشنایی با مصایب روستاییان توانسته بود در ترسیم فضای آن رمان به توفیق نسبی دست یابد. مهارت شاعر هم به کمک او آمد تا ترجمه خوبی ارائه کند.
فونتامارا یکی از رمان های شاخص در وصف مبارزۀ جمعی فرودستان است. این رمان کوچک در زمان خود، یعنی در دورۀ اوج اقتدار فاشیسم ایتالیا و رشد سهمگین جنبش نازیسم در آلمان، با استقبال زیادی هم مواجه شد.
«فونتامارا» رمانی از اینیاتسیو سیلونه، نویسنده پرآوازۀ ایتالیایی ست؛ نویسنده ای که در سن بیست و یک سالگی به حزب کمونیست ایتالیا پیوست و با حاکمیت مستبدانه موسولینی به مبارزه پرداخت. این رمان کوچک، درباره ساکنان دهکده ای به نام فونتامارا، زیر یوغ ستم فئودال های زمان خود از اولین آثار سیلونه بود. هرچند سیلونه در ایران با دو کتاب معروف «نان و شراب» و «یک مشت تمشک» شهرت یافته بود و زنده یاد محمد قاضی در معرفی این نویسنده، نقش اساسی داشت، امّا شهرت اولیه سیلونه مدیون فونتاماراست. میلیون ها نسخه از این کتاب در سراسر جهان ترجمه شده است. سیلونه نگارش این رمان را در سال ۱۹۳۱ به پایان برد، امّا انتشار ترجمه کتاب در ایران شاید به علت شباهت های قهرمانان داستان و فضای آن با وضع دهقانان ایرانی در آن سال ها تا سال 1347 مقدور نشد. بعد از آن هم، کتاب یک بار در سال 1349 منتشر شد و تا سال 1356 جزو کتاب های مغضوب و ممنوع بود و سال 1357 که مختصری فضای سیاسی باز شده بود، با شمارگان بالا منتشر شد. داستان رمان به مصائب روستاییان فونتامارا می پردازد که تصمیم می گیرند برای احقاق حقوقشان به شهر بروند. اعتراضات روستاییان نتیجه نمی دهد و مقامات می کوشند با وعده و وعید، آن ها را راضی نگه دارند. رمان فونتامارا شامل ده فصل است که حول موضوع واحدی دور می زند. زندگی سخت و طاقت فرسا، بیگاری، مزدِ بخور و نمیر و استثمار اربابان و حکومتی که پشت اربابان ایستاده. عده ای از زنان روستا برای بازپس گیری آب رودخانۀ دهکده که مسیر آن به ناحق به طرف زمین های زراعی دون کارلو ماگنا، سرازیر شده، راهی شهر می شوند. مأموران شهرداری مانع ورود زنان می شود. بعد از درگیری، رئیس پلیس دستور می دهد زنان را نزد پودستا، جانشین شهردار ببرند. زنان به خانه معاون ترادر می روند. در آن جا با دون چیرکوستانتسا که در بین روستاییان محبوبیتی دارد برخورد می کنند. دون چیرکوستانتسا فردی دو وجهی است و رابط بین اهالی ده و مقامات است. با وساطت او، آب رودخانه را بین روستاییان و مالک محلی حکومت تقسیم می کنند. براردو ویولا که یکی از جوانان دهکده است، زیر بار حرف زور نمی رود و اهالی ده را علیه حکومت می شوراند.