تارهای عنکبوت: جریان شناسی فرقه بهاییت

معرفی کتاب

استعمارگران، در طول تاریخ، از هر ابزاری برای غارت و چپاول ملت ها استفاده کرده اند. استفاده از عقاید انحرافی، یکی از این ابزارهاست. طی قرون 18 و 19 میلادی، رغبت استعمارگران برای استفاده از جریان هایی که عقاید انحرافی را در جهان اسلام ترویج می کردند، بیشتر شد. برخی از مورخان معتقدند که این جریان های انحرافی، در واقع، توسط استعمارگران به وجود آمده بودند تا در راستای اجرای نقشه های استعماری آنها، به کار گرفته شوند. گرچه این نظر اندکی مبالغه آمیز است، اما شکی نیست که فرق انحرافی، نقشی مهم و اساسی در تحقق اهداف استعمارگران در سرزمین های اسلامی ایفا کرده اند. فرقه هایی نظیر بابیه، بهائیت، وهابیت و قادیانی گری، که از قضا، در یک دوره تاریخی، به وجود آمدند، از جمله جریان هایی هستند که فعالیت آن ها بسیار مورد توجه و حمایت استعمارگران قرار گرفت.

بهائیت، فرقه ای انحرافی است که بر مبنای آموزه های منحرفانه فرقه بابیه شکل گرفت. «حسینعلی نوری»، که خود را به «بهاءا...» ملقب کرده بود، با استفاده از آموزه های انحرافی علی محمدباب، مؤسس فرقه بابیه، ادعای پیامبری و حتی الوهیت کرد. حسینعلی نوری، که در سوابق خود، همکاری با سفارت روسیه تزاری را داشت، مورد حمایت این سفارتخانه قرار گرفت و با وجود اتهام شرکت در ترور ناصرالدین شاه، توانست از ایران بگریزد و به عثمانی برود. او بعدها در عکا، شهری که امروزه در اراضی اشغالی فلسطین قرار دارد، ساکن و پس از مرگ، گور او به قبله پیروانش تبدیل شد.

کتاب «تارهای عنکبوت»، به بررسی نحوه شکل گیری و ریشه های تاریخی فرقه بهائیت می پردازد. وییگی این نوشتار، استفاده نویسنده از متون تاریخی فرقه بهائیت است. بسیاری از منابع مورد استفاده در این کتاب، برای تحلیل تاریخ فرقه بهائیت، عموماً به آثار سران یا وابستگان این جریان انحرافی تعلق دارد.

نویسنده، برای شناخت بهتر جریان بهائیت، در فصل نخست، به بررسی تاریخ فرقه بابیه و نحوه شکل گیری آن می پردازد. در فصل های بعدی نیز، ضمن اشاره به چگونگی فعالیت این فرقه در عثمانی و ارتباطات گسترده آن با دولت های استعمارگر، موضوع چرخش سیاست سران فرقه از سمت روسیه تزاری به انگلیس را، پس از مرگ حسینعلی نوری، بررسی می کند. نویسنده کتاب، بر اساس اطلاعات مندرج در منابع تاریخی صهیونیستی و فرقه ضاله بهائیت، به نحوه ارتباط عباس افندی، پسر حسینعلی نوری، با کانون های استعماری و صهیونیستی و تلاش وی برای استیلای این کانون ها بر سرزمین های اسلامی و به خصوص فلسطین، می پردازد.

بخش دیگری از کتاب «تارهای عنکبوت» به بررسی فعالیت های مخفی فرقه ضاله بهائیت، در دوره مشروطه، اختصاص دارد.

نفوذ و فعالیت آن ها در نهضت جنگل، حضور در کمیته مجازات و ماجرای تهدید مراجع بزرگ شیعه از سوی سران فرقه ضاله بهائیت، در این بخش بررسی می شود. بخش انتهایی کتاب، که بیشتر حجم آن را هم در بر گرفته است، به بررسی فعالیت فرقه بهائیت در دوران پهلوی اول و دوم می پردازد.

نفوذ اعضای فرقه در دستگاه های اداری و سیاسی کشور و در نهایت، تصاحب مناصب عالی مملکتی در دوره پهلوی دوم، از جمله مسائلی است که در این بخش بررسی شده است. از دیگر وییگی های این اثر، اهتمام نویسنده به موضوع فعالیت فرقه ضاله بهائیت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تا اواخر دهه هشتاد شمسی است.