افول مشروطیت: زندگینامه سیاسی دکتر منوچهر اقبال

معرفی کتاب

همانگونه که از عنوان کتاب برمی آید، کتاب حاضر به بررسی و تحلیل تاریخی زندگی و حیات، عمدتا، سیاسی دکتر منوچهر اقبال پرداخته است. دکتر منوچهر اقبال فرزند حاجی میرزا ابوتراب اقبال التولیه (مقبل السلطنه)، در سال 1287ش، در مشهد متولد شد و در 4 آذر 1356، در تهران درگذشت. خاندان اقبال پیشینه چندانی در تاریخ ایران ندارد و اقبالها در زمره خانواده هایی قرار می گیرند که همزمان با کودتای 1299 و از قبل قدرتیابی رضاشاه و سلسله ی پهلوی در عرصه سیاسی – اجتماعی ایران شکل می گیرند و خودی نشان می دهند ، اثر پیش رو قصد دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که روند شکل گیری و سپس پایداری و تحکیم موقعیت خاندان اقبال و بطور مشخص شخص دکتر منوچهر اقبال ( نخست وزیر ایران 1336-1339 ش) بر چه پایه و بنیانهایی استوار بوده است ؟ ونیز رجال نقش آفرین این خانواده در تحولات سیاسی- اجتماعی ایران در عصر پهلوی چگون و به چه اندازه موثر واقع شده اند؟

در واقع با توجه به آنکه اقبالها و بیش از همه منوچهر اقبال در مواردی چون: تصمیم سازی های نفتی، افزودن به نفوذ روز افزون آمریکا و انگلیس در جریان سیاست گذاری ها، تشکیل مجلس موسسان، جریان سازی در غالب احزاب سیاسی، تغییر پاره ای از مفاد قانون اساسی، ایجاد سلطه امنیتی-حکومتی بر مراکز آموزش عالی و موارد پر شمار دیگر، نقس بسیار موثری در حاکمیت پهلوی داشته اند. اثر حاضر در صدد آن بر آمده تا با ارائه اسناد و منابع معتبر تاریخی و در قالب نه فصل مجزا که ارتباط تنگاتنگی هم با یکدیگر خواهد داشت، پیشینه و کارنامه سیاسی - اجتماعی و اداری خاندان اقبال (بطور کلی و مجمل) و شخص دکتر منوچهر اقبال (بطور خاص و مفصل) را مورد تجزیه و تحلیل تاریخی قرار دهد و بدین طریق ضمن پاسخ به بعضی شبهات تاریخی و معلوم گشتن زوایای تاریک و ماهیت بسیاری از جریانات سیاسی - اجتماعی در عصر پهلوی دوم، زیان های ناشی از ده ها سال عملکرد سیاسی - اداری این خاندان را نیز بر مردم ایران معلوم گرداند.

فهرست مطالب کتاب:
افول مشروطیت پیشگفتار مقدمه فصل اول: پیشینه خانوادگی و روند شکل گیری شخصیت سیاسی-اداری دکتر منوچهر اقبال تا پایان دوره حکومت رضاشاه -پبشینه خانوادگی -حاجی میرزا ابوتراب -بازماندگان میرزا ابوتراب مقبل السلطنه -زندگی و فعالیتهای دکتر منوچهر اقبال تا پایان دوره سلطنت رضاشاه (1287-1320ش) -تولد و تحصیلات -خدمت نظام وظیفه سربازی -خدمات اداری-پزشکی دکتر اقبال در دوره رضاشاه (1314-1320ش) فصل دوم: زندگی سیاسی دکتر اقبال در هفت ساله نخست سلطنت محمدرضاشاه -معاونت وزارت بهداری (17مرداد 1321-10 شهریور 1323) -کفالت وزارت بهداری در کابینه محمد ساعد مراغه ای (11شهریور 1323-18آبان 1323) -وزارت بهداری در کابینه های پنجگانه قوام (بهمن 1324-آذر 1326) -کابینه اول -کابینه دوم -کابینه سوم -کابینه چهارم -کابینه پنجم فصل سوم: فعالیتهای فرهنگی و مناصب اداری-سیاسی دکتر اقبال (از سال 1326 تا پایان دوران نخست وزیری دکتر مصدق) -تدریس در دانشگاه -وزیر فرهنگ در کابینه عبدالحسین هژیر 1-تعلیمات دینی در مدارس ابتدایی 2-تز جدایی سیاست از فرهنگ 3-قانون تحدید مطبوعات -دکتر اقبال در کابینه های ساعد مراغه ای -دکتر اقبال در کابینه نخست ساعد 1-دکتر اقبال در وزارت راه 2-دکتر اقبال وزیر بهداری 3-دکتر اقبال وزیر فرهنگ 4-دکتر اقبال وزیر کشور در کابینه ساعد -واقعه سوءقصد به شاه در دانشگاه تهران -برقراری حکومت نظامی و گسترش خفقان -حضور دکتر اقبال وزیر کشور در مجلس شورای ملی و غیرقانونی شدن فعالیت حزب توده -دستگیری آیت الله کاشانی -تداوم اختناق و مقدمات تشکیل مجلس موسسان -انتخابات مجلسین شورای ملی و سنا 5-دکتر اقبال در وزارت راه 6-حضور مجدد دکتر اقبال در وزارت راه کابینه ساعد -دکتر اقبال در کابینه منصورالملک -دکتر اقبال مشمول طرح بند(ج) تصفیه کارمندان دولت -دکتر اقبال استاندار آذربایجان و رئیس دانشگاه تبریز -گزارش از فعالیت های دکتر اقبال از شهریور 1330 تا 28 مرداد 1332 فصل چهارم: زندگی سیاسی-اداری دکتر منوچهر اقبال از سال 1332 تا آغاز سال 1336 1-دکتر اقبال در مجلس سنا 2-دکتر اقبال رئیس دانشگاه تهران -بازگشت استادان اخراجی -خفقان سیاسی دانشگاه -مخالفت با دولت زاهدی -اقدامات رفاهی، عمرانی، تحصیلی و تشریفاتی -اقدامات عمرانی -مسافرت به آمریکا -مقالات و نوشته های دکتر اقبال پیرامون دانشگاه و دانشگاهیان -ریاست دانشکده پزشکی -پایان ریاست دکتر اقبال بر دانشگاه تهران 3-دکتر اقبال وزیر دربار شاهنشاهی فصل پنجم: دوران نخست وزیری دکتر منوچهر اقبال (1336-1339ش) -روند و دلایل نخست وزیری -دکتر اقبال نخست وزیری فرمانبردار --روابط دکتر اقبال نخست وزیر با مجلس شورای ملی -لوایح انقلابی دولت دکتر اقبال -قراردادهای نفتی جدید -تشکیل و آغاز فعالیت ساواک -سیاستهای فرهنگی دولت دکتر اقبال -پیمان بغداد (سنتو بعدی) -مسئله بحرین -روابط ایران و عراق -روابط ایران و اسرائیل -روابط با آمریکا -روابط با شوروی -برکناری ابتهاج از ریاست سازمان برنامه -کودتای سرلشکر ولی الله قرنی -مخالفان سیاسی -مخالفت علما و روحانیون -اوضاع اقتصادی-تجاری و معیشتی -بحران مدیریت و فساد اداری -بازی دموکراسی -انتخابات حزبی تابستان 1339ش -پایان دوران نخست وزیری دکتر اقبال فصل ششم: مروری بر زندگی و فعالیتهای سیاسی دکتر اقبال از شهریور 1339 تا آبان 1342 -تداوم انتخابات -دکتر اقبال و بحران در حزب ملیون -تداوم بحران و خروج فرارگونه دکتر اقبال از کشور -حزب ملیون دکتر اقبال در سراشیبی سقوط -دکتر اقبال در خارج از کشور (1320-1342ش) فصل هفتم: دکتر اقبال مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران (1342-1356ش) -مدیریت بر شرکت ملی نفت ایران -دکتر اقبال در عرصه تصمیم سازیهای نفتی فصل هشتم: پرده هایی دیگر از زندگی و فعالیتهای دکتر اقبال -دکتر اقبال و شاه -نشانهای افتخار -همسر و دختران دکتر اقبال -جمعیت یاران -طرح ترور دکتر اقبال -دکتر اقبال و حسنعلی منصور -دکتر اقبال و امیرعباس هویدا -دکتر اقبال و حزب ایران نوین -تلاش دکتر اقبال جهت انتصاب به وزارت دربار -روابط دکتر اقبال با رجالی دیگر -حمایت دکتر اقبال از حزب رستاخیز -عضویت دکتر اقبال در انجمنها، موسسات و بنگاههای مختلف -اتهام طرفداری دکتر اقبال از سیاست بریتانیا در ایران -دکتر اقبال و فراماسونری -پایان عمر دکتر منوچهر سخن پایانی منابع و مآخذ اسناد نوشتاری و تصویری فهرست اعلام