گفت و گو با دکتر محمدعبدالله گرجی

معرفی کتاب

واحد تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران از ابتدای فعالیت خود همواره کوشیده خاطرات رجال و شخصیت های علمی، فرهنگی، سیاسی و نظامی را که از دوران قاجاریه و پهلوی اطلاعاتی دارند، از طریق مصاحبه و گفتگو، ثبت، جمع آوری و منتشر نماید.
مجموعه پیش رو گفت و گویی است با دکتر محمد عبدالله گرجی که در 29 فصل (موضوع محور/ شخصیت محور) ، تنظیم و فهرست شده و ما در غالب این خاطرات بخشی از چراها و چگونگی های نهادهای فرهنگی ،سیاسی، علمی و جریان ساز تاریخ معاصر را به نظاره می نشینیم. در واقع منظور از گفت و گو مبادله ی تفنن آمیز افکار و اندوخته ها نمی باشد، بلکه مواردی چون تلاش برای رسیدن به واقعیت ، درک و فهم اندیشه ی دیگران ، پاسخ به برخی ابهامات تاریخی و در صورت لزوم نقد و ارائه آنها به جامعه ، مد نظر است. مصاحبه ها گاه موضوع محور است و گاه شخصیت محور و از این رو رویکردی تلفیقی دارد و می توان آن را ترکیبی از تاریخ شفاهی و خاطرات دانست.

آشنایی کوتاه با دکتر محمد عبدالله گرجی:
دکتر محمد عبدالله گرجی دانش آموخته دانشسرای عالی در رشته تعلیم و تربیت و باستان شناسی یکی دیگر از فرهنگیان قدیمی بود که بعدها از دانشگاه سوربن دکترای فلسفه و ادبیات اخذ کرد. او خدمات فرهنگی خود را با تدریس زبان فرانسه در دبیرستان بدر(1320) آغاز کرد . مدتی بعد به موزه ایران باستان منتقل شد و مترجمی مسیو گدار را به عهده گرفت . معاونت دبیرستان البرز (1321) ، معاونت مدرسه شرف (1322) ، معاونت دارالفنون (1323 تا 1325) ، بازرسی نخست وزیردر زمان نخست وزیری قوام السلطنه (1325) ، مشاور فرهنگی وزارت کار ( از اسفند 1325)، ریاست اداره آموزش وزارت کار ، بازرس مخصوص فرهنگ (1326)، رئیس دفتر وزرای فرهنگ ( دکتر عبدالحمید زنگنه، دکتر شمس الدین جزایری و دکتر کریم سنجابی) ، مدیر کل دفتر وزارت فرهنگ (1330)، بازرس مالی وزارت فرهنگ (1331)، مدیر کل اداره تعلیمات عالیه (1331)، مدیر کل دفتر وزارتی (از 1332 به مدت 4 سال)، مدیر کل اداره بازرسی فرهنگ، مدیر کل فرهنگ استان تهران (1335 تا 1337)، نماینده تهران در مجلس شورای ملی دوره 20، بازرس عالی وزارتی فرهنگ ، ریاست سازمان رهبری جوانان (1343 تا 1346) ، مشاور اجتماعی نخست وزیر ( از 1346 تا 1355) مشاغل عمده ای بود که به عهده داشت. نامبرده در 1326 روزنامه دلاور را که بیشتر ناشر افکار احمد آرامش بود به مدت 7 ماه منتشر کرد.
در سال 1330 به منظور بازدید از مراکز فرهنگی، راهی اروپا و آمریکا شد و در سفری دیگر به لهستان و کشورهای همجوار و اتریش رفت. ویژگی بارز مصاحبه شونده در دوران خدمت فرهنگی اش، مخالف شدید با حزب توده و عوامل آن بوده است، نکته دیگر آن که طرح تأسیس مدارس ملی در زمانی که او مدیر کل فرهنگ استان تهران بود تصویب شد و متعاقب آن دبیرستان های هدف، خوارزمی، آذر و دکتر هشترودی و ... تأسیس گردید.آن گونه که خودش نقل می کرد در دوران جوانی، مخارج تحصیلی خود را با تدریس خصوصی زبان فرانسه به دانش آموزان تأمین می کرد و بیشتر اوقات مجبور می شد مسیر بین آب سردار تا دارالفنون را پیاده طی کند. از این نظر کوشش او و کسانی مانند ایشان را در رو آوردن به معرفت، در روزگاری که امکانات از هر نظر بسیار محدودتر از امروز بود باید نوعی مجاهده و خودساختگی به حساب آورد. او رساله دکتری خود را در دهه 1340، به راهنمایی پروفسور لازار فرانسوی تحت عنوان " زندگی نامه وحید دستگردی" در 500 صفحه به زبان فرانسوی نوشت.مرحوم دکتر گرجی در 28 خرداد 1383 در 87 سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

در باب تهیه و تنظیم گفت و گوی حاضر:
گفت وگوی حاضر در 4 جلسه جمعاً به مدت 3 ساعت و45 دقیقه از اردیبهشت 1377 تا پایان 1380 در دفتر واحد تاریخ شفاهی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران انجام گرفته و پیشتر در شماره های 21 و 22 فصل نامه تاریخ معاصر ایران ( سال6، بهار و تابستان 1381) به چاپ رسیده است.
تعدادی از مهمترین عناوین و سر فصل های گفت و گوهای پیش رو:
وزارت فرهنگ در زمان محمد تقی بهار/ همکاری با روزنامه دلاور/ (وضعیت نهاد های فرهنگی) در دوره نخست وزیری دکتر مصدق/ فعالیت های حزب توده در وزارت فرهنگ / ماموریت به آمریکا و ملاقات با هنری گریدی / ریاست اداره ی فرهنگ استان تهران / همکاری با حزب ملیون و راه یابی به مجلس شورای ملی/اعتراض فرهنگیان و قتل دکتر خانعلی / سرپرستی سازمان رهبری جوانان و ...