loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

سهروردی و افکار او: تاملی در منابع فلسفه اشراق

ناشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

نویسنده کریم مجتهدی

سال نشر : 1393

تعداد صفحات : 402

موجودی تمام شده ؛ درصورت شارژ مجدد به من اطلاع بده notify_me

معرفی کتاب

آنچه شاید در همین ابتدا در اینجا یادآوری آن لازم باشد این نکته جالب توجه است که این استاد باسابقه و نامدار فلسفه غرب بخشی از وقت و نیروی خود را در سال های اخیر صرف پرداختن به یکی از مهمترین جنبه های فلسفی – فکری فرهنگ ایران کرده است، صرف پرداختن به وجوه گوناگون اندیشه فیلسوفی که شاید بتوان او را ایرانی ترین فیلسوف ایران دانست: شهاب الدین یحیی سهروردی، مشهور به شیخ اشراق. همین امر به اندیشه سهروردی چه در روزگار خودش و چه در روزگار ما اهمیتی فرهنگی و حتی اجتماعی و سیاسی می داده است و می دهد. سهروردی شاید در مقام فیلسوف در تاریخ فلسفه اسلامی اهمیت فارابی در مقام موسسی هوشمند یا ابن سینا در مقام فیلسوفی به راستی بزرگ و جامع نگر را نداشته باشد اما در یکی از بزنگاه های تاریخ ترکیب و تألیفی را تصور و تصدیق کرده است که ابعاد مختلف آن تا روزگار ما بحث انگیز و اثرگذار بوده است. از سویی او تاریخ ایران پیش از اسلام – یا به عبارت دقیق تر اساطیر ایران باستان و حماسه پهلوانی ما را – را با اندیشه اسلامی و نیز فلسفه یونان پیوند داده است و از سوی دیگر جنبه های باطنی و شاید بشود گفت غنوصی فرهنگ های گوناگون را کنار هم نشانده و از آنها مجموعه ای پدید آورده که به موجب آن درک باطنی از دین نسبت به درک ظاهر آن رجحان دارد. او از سویی اهل شهود و اشراق است و از سوی دیگر اهل منطق تا آن حد که در آن نوآوری های شایان تأمل داشته باشد. از سویی فیلسوفی بوده است اهل استدلال و از سویی نویسنده حکایاتی تمثیلی، از سویی نویسنده کتابی در علم اصول فقه و از سوی دیگر شاعر. زندگی شخصی سهروردی هم سرشار است از راز و رمز. او جوانی بوده است زودرس که با همان سرعت و شتاب که مراتب رشد و پختگی را طی می کرده مرگ را نیز ملاقات کرده است، پیش از آنکه چهل ساله شود، مرگی که همان قدر با اعتقادات فلسفی اش پیوند دارد که با تأثیر اجتماعی و سیاسی آن اعتقادات .

سهروردی و افکار او مروری است بر جنبه های متکثر زندگی و اندیشه این فیلسوف نامدار ایران و جستجویی است در منابع فکری او و پیوستگی های نظری او با پیشینیان گوناگون .

پس از "سخن اول" و "مقدمه" که مانند سایر مقدمه های دیگر آثار استاد مجتهدی پیش و بیش از هر چیز بیان دغدغه های فکری ایشان است، در کتاب به ترتیب مطالب و مباحثی آمده است درباره زندگینامه سهروردی، آثار او و افکار او. در بخش اخیر درباره منطق از نظرگاه سهروردی (تعریف، قضیه بتاته، مقولات)، معرفت شناسی اشراقی، حکمت اشراق و وجوه تفارق مشاء و اشراق مباحثی آمده است. در ادامه به صورت جداگانه فصلی آمده است در تحلیل حکایات تمثیلی سهروردی. در تکمیل این بخش بحث بعدی به این موضوع اختصاص پیدا کرده که آیا از سرگذشت حماسی کیخسرو به نحوی که فردوسی آن را سروده است، می توان تحلیلی اشراقی به سبک شهاب الدین سهروردی به دست داد. همچنین از آنجا که در اندیشه سهروردی اشراق و شهود و به عبارت دیگر خودسازی و سلوک عرفانی اهمیت دارد بخشی از کتاب سهروردی و افکار او در مقایسه و سنجش نسبت سهروردی است با فریدالدین عطار. یکی از بخش های مهم کتاب نیز اختصاص یافته است به منابع فکری سهروردی که علاوه بر متون اسلامی درک ویژه ای از فلسفه یونان هم در آن مدخلیت داشته است؛ از جمله درکی افلاطونی از ارسطو یا چهره ای رازآمیز به نام "آغاثاذیمون". در کتاب به بستر فرهنگی – اجتماعی رشد و نمو اندیشه های سهروردی نیز توجه شده است، از جمله به سیاست فرهنگی ایلخانان و توجه آنها به فرهنگ کهن ایران. دو بخش پایانی سهروردی و افکار او دربردارنده مطالبی است در معرفی چهره ها و شخصیت های متاثر از آراء و اقوال سهروردی یا معرف او: از سویی شهرزوری و قطب الدین شیرازی و ابن کمونه و دوانی و میرداماد و ملاصدرا و عبدالرزاق لاهیجی و ابن ابی جمهور احسایی و قاضی سعید قمی و ملا محمد صالح مازندرانی و ملاهادی سبزواری و از سوی دیگر رینولد الن نیکلسون و هلموت ریتر و لویی ماسینیون و هانری کربن .

کتاب دکتر مجتهدی علاوه بر اطلاع بخشی از دو جهت دیگر هم جالب توجه است. یکی سبک کتاب که گاه متفاوت است با سبک معمول و معهود دیگر کتاب های آقای دکتر مجتهدی و در نگارش آن گاه تخیل و ذوق ورزی ادبی هم مجال بروز یافته است و این تفاوت لحن و تغییر سبک مرا به یاد سخنان عمیق تئودور آدرنو انداخت در نسبت اندیشه و سبک، و فلسفه و نحوه بیان. دیگر تصویری که دکتر مجتهدی نه فقط از سهروردی و اندیشه او که به طور کلی از عرفان و اشراق ترسیم کرده و جا به جا به انحاء مختلف تأکید نموده است که غرض از پرداختن به فلسفه اشراق تأیید بی خویشی و نفی سلامت تن و نفی خردمندی نیست، بلکه بسط آنهاست؛ این تأکید به ویژه در جامعه ما تأکیدی است به جا و ضروری.
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
شما هم می توانید گزیده انتخابی خود از کتاب را ثبت کنید.
نام و نام خانوادگی
عنوان
برگزیده
کد امنیتی
محصولات مرتبط
بازدیدهای اخیر شما