فروکاهشی سبک زندگی: فروکاهشی خود - تباهی ظرفیت های زندگی با سوره مسد

معرفی کتاب

تفسیر ترتیبی و تنزیلی قرآن کریم در آستانه بازخوانی معرفت شناختی قرار گرفته است. تفسیر ترتیبی، تبیین مدل مفهومی الگوی رشد و تفسیر تنزیلی، تبیین مدل عملیاتی، برنامه­ ای و تحقیق و توسعه­ای الگوی قرآن شناخت پیشرفت تلقی می­شوند. در نقطه کانونی مدل مفهومی الگوی رشد، الگوی سبک زندگی حاضر است و تبیین فصل آسیب­ شناختی آن در تفسیر سوره مسد موضوع نظر است. این سوره، منشور «آسیب شناسی و ارزش­داوریِ بحران معنی زندگی» از منظر شیوه معنی بخشی زندگی، فهم چرایی ها و چگونگی های بی معنایی ها و فروکاهشی­ هایِ زندگی و به طور خاص و در علت اصیل آن، فروکاهشی شخصیت است.

سوره مسد می ­آموزد که وجه بیرونی الگوی رشد و به این قرار وجه آسیبی فروکاهشی سبک زندگی، محرومیت از ظرفیت ­ها و منابعِ در اختیار تدبیر زندگی است و در زیرساز آن بحران مدیریت خود جای دارد. انسان­های از خویش فروکاسته و محروم از حس نیک­بختی، ناتوان در تدبیر موفق ظرفیت­ های زندگی خویش­اند. این چنین انسان و زندگی فروکاسته­ای در فصل مناسبات اجتماعی خویش از جمله با نزدیکترین خویشان نیز به ابتذال می ­رسد. این آموزه مبنا می تواند چشم انداز خودویژه­ای از حوزه روانشناسی معنی­داری و مشاوره را به دست دهد و در فصل آسیب ­شناسی نظریه هنر هم به کار گرفته شود.

سورۀ مسد، صد و دهمین عضو نظام­وارۀ منظومۀ کتاب حکیم در شرح بر سورۀ حمد و تفصیل موضوعی و نظام­وارۀ آموزه ­های آن است که جایگاه شایسته آن، در نظام دانشی ـ زیستیِ آموزه ­های قرآنی و پژوهش تفسیری، اهمیت و ضرورت تحقیق آن را، برای اهل نظر مبرهن می­ سازد. برخی از این نکته­ های توضیحی در تبیین اهمیت و ضرورت این تحقیق اینکه:

1ـ پردازش نظریۀ «سبک زندگی» و در کانون آن، نظریۀ «معنی­داری زندگی»، یک پژوهش راهبردی برای انسان­ شناسی معاصر و بر همین منوال فصلی راهبردی از حوزۀ دین­ پژوهی است. اهمیت اهتمام به پردازش فصل نظام تربیت قرآنی و اوصیایی، فراخوان به اهمیت پژوهش معنی ­داری زندگی است که تبیین وجه فراآسیبی این دوسطح تجربۀ زیستی­ را نیز، ناگزیر می­ سازد؛

2ـ مضمون­ سازی حوزۀ علوم اسلامی­ ـ انسانی از جمله در سه رشتۀ برجستۀ روان­ شناسی تربیتی، روان­ شناسی مشاوره و روان­شناسی معنی داری، با آموزه­ های قرآنی و اوصیایی چه در ساختار و چه در محتوای نظر، ما را حاجتمند تحقیق وجه آسیبی زندگی و شخصیت انسانی­ می ­سازد؛

3ـ موضوع فروکاهشی شخصیت، شربختی و بدزیستی در زندگی، یک چالش
جدیِ محتمل پیش­روی همۀ آدمیان است. تحلیل این چالش و راهکارگزینیِ
تبدیل این بحران، یک ضرورت روشن و معین است؛

4ـ و نیز اینکه شخصیت­ شناسی گروه «مغضوبین» در سورۀ حمد، ما را حاجتمند پژوهش از مثل سورۀ مسد می­سازد. فهم تمامیت سورۀ حمد از منظر آسیب ­شناسی شخصیت مغضوبین، یک ضرورت متمم است.

کتاب به تناسب آموزه­ های سوره، در شش بخش سامان­ گرفته است:
1ـ بخش اول: شناخت­ های آغازین در رأی برگزیده؛
2ـ بخش دوم: فروکاهشی سبک زندگی؛
3ـ بخش سوم: فرا آسیب ­شناسی رشد ـ توسعه انسانی در روان­شناسی و انسان ­شناسی توسعه؛
4ـ بخش چهارم: گذار از فروکاهشی به فراروندگی خود و معنای زندگی؛
5ـ بخش پنجم: جریان سورۀ مسد در نظام جامع تولید علم (رشته ­ها و دروس علوم انسانی)؛
6- بخش ششم: از سورۀ مسد به «نظریۀ هنر و تجربۀ هنری».