ارتباط عفیفانه در تلویزیون و سینما

معرفی کتاب

جامعه ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مدعی تشکیل یک جامعه دینی است که باید آموزه های اسلامی در آن برقرار بوده و در عیان مردم نیز مشهود باشد. یکی از نمودهای جامعه دینی وجود عفت عمومی و صیانت از این ارزش است که خود را در پوشش، روابط کلامی و غیر کلامی زن و مرد در محیط جامعه، رسانه ها و … نشان می دهد. پرواضح است که وسائل ارتباط جمعی از جمله رسانه های دیداری و شنیداری و مطبوعات نقش غیر قابل انکاری در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب یا تضعیف آن در سطح جامعه دارند. از این حیث مسئله عفاف و حجاب همیشه مورد توجه مسئولان فرهنگی و رسانه ای کشور بوده است. در این میان رسانه ملی که ابزار اصلی رسانه ای انقلاب اسلامی و حکومت جمهوری اسلامی ایران است و همچنین سینما در جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت خطیری در جهت حفظ و ترویج ارزش ها و هنجارهای اسلامی دارند. رسانه ملی از حیث گستردگی مخاطب و حجم عظیم تولید پیام در بین رسانه های دیگر حائز رتبه اول است، همچنین سینما که از جذابیت های خاص بصری بهره می برد نیز می تواند در ترویج و یا تخریب ارزش های اسلامی بسیار موثر واقع شود، بنابراین تولید کنندگان پیام در این دو رسانه باید حداکثر دقت را در انعکاس یک زندگی دینی در دستیابی مخاطب به حیات طیبه داشته باشند.

در جهت ترویج و تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب، رسانه های جمعی جمهوری اسلامی ایران، همچون تلویزیون و سینما، سعی در بازنمایی عفاف و حجاب دارند. این کتاب با تحلیل سیاست های موجود در بخش تولید و نظارت در تلویزیون و سینما به ابعاد مختلف تصویرسازی عفاف در فیلم می پردازد که در نتیجه، بسته ای سیاستی و مدیریتی، پیشنهاد می دهد. این کتاب گامی در جهت بسط نظری عفاف در ارتباطات انسانی و ظهور آن در فیلم سازی تلویزیون و سینما است. در این میان سیاست های اعلامی به تولیدکنندگان، واسطه ای در جهت فهم هرچه بهتر از رعایت عفاف در فیلم سازی است که اگر این سیاست ها بدون پشتوانه تحقیقی طراحی شده باشند نه تنها ابهام زا بوده بلکه موجب فهم نادرست از رعایت عفاف در تولیدات تلویزیونی و سینمایی نیز می شود. اهداف کتاب حاضر عبارتنداز: 1٫ تبیین عفاف اسلامی در سطوح مختلف ارتباطات انسانی و ارتباطات کلامی و غیرکلامی. 2٫ چگونگی ارائه عفاف در سیاست های اعلامی رسانه ملی ( سیما) و سینما براساس معیارهای اسلامی. 3٫ بررسی میزان رعایت عفاف اسلامی در سیاست های اعلامی سیما و سینمای جمهوری اسلامی ایران با توجه به معیار های اسلامی و اسناد بالادستی.

کتاب از سه فصل تشکیل شده است: در فصل اول با عنوان «تحلیلی ارتباطی- فرهنگی از عفاف اسلامی»، به تبیین آموزه های دین اسلام در موضوع عفاف با در نظر گرفتن ادبیات علم ارتباطات در سطوح ارتباطات انسانی و در دسته بندی ارتباطات کلامی و غیر کلامی پرداخته شده است. همچنین بصورت خلاصه، به بُعد فرهنگی عفاف و حجاب در جامعه ایران و غرب اشاره شده و آثار بی عفتی را در جامعه بررسی نموده است. در فصل دوم با عنوان «رسانه و هنجارهای دینی»، با بررسی رابطه دین و رسانه به نظریه های هنجاری رسانه به عنوان چارچوب تئوریک تحقیق در تعامل هنجار و رسانه پرداخته و با توجه به شش دسته نظریه هنجاری رسانه در تقسیم بندی مک کوایل به نقد و بررسی هر کدام از نظریه های هنجاری پرداخته شده است و تلاش های موجود برای ارائه یک نظریه هنجاری رسانه با دیدگاه اسلامی را ارائه نموده است. در فصل سوم با عنوان «سیاست های عفاف در تلویزیون و سینمای ایران»، بعد از اشاره به سیاست های بالادستی همچون قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سند چشم انداز بیست ساله، سیاست های فرهنگی کشور، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و سیاست های مصوب شورای فرهنگ عمومی، به سیاست های اعلامی و نظارتی رسانه ملی و سیاست های معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در موضوع عفاف و حجاب می پردازیم. هرچند این سیاست ها براحتی قابل بازیابی بود اما یکی از مشکلات این تحقیق دستیابی به سیاست های سینما در بخش نظارت و ارزیابی معاونت سینمایی بود که دستیابی به این سیاست ها حدود دوماه بطول انجامید. تحلیل این سیاست ها با روش نظریه مبنایی و به اندازه مقوله بندی آموزه عفاف اسلامی و دسته بندی سیاست ها در این مقولات صورت گرفت که به سه تحلیل انجامید: 1) تحلیل درونی سیاست ها 2) تحلیل مقایسه ای سیاست ها 3) تحلیل این سیاست ها با سیاست های بالادستی و آموزه های استخراج شده در مورد عفاف در فصل اول. در پایان سیاست هایی در موضوع عفاف و حجاب برای تلویزیون و سینما پیشنهاد می شود.