فرسایش قدرت نرم (مردم، دولت ها و اعتماد)

معرفی کتاب

اثر حاضر در مجموعه مطالعات قدرت نرم طراحی شده و در آن مؤلفه های مؤثر بر زوال قدرت بازیگران به بحث و بررسی گذارده شده است. موضوع محوری اثر را اعتماد و نسبت بین دولت و مردم تشکیل می دهد و از این حیث کتاب می تواند برای علاقه مندان به مباحث سرمایه اجتماعی و امنیت نیز جالب توجه باشد. در میان مفاهیم اصلی حوزه سرمایه اجتماعی نیز اعتماد از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد؛ به گونه ای که بزعم کارشناسان می توان اعتماد را به مثابه منبع اصلی تولید قدرت نرم و مؤثر در ضریب نفوذ قدرت سخت، ارزیابی نمود. ملاحظاتی از این قبیل منجر شده تا پرسش از نسبت سه عنوان اصلی (مردم، دولت و اعتماد) نزد نظریه پردازان قدرت نرم مطرح و اولویت یابد. اثر حاضر از آن حیث که به این سئوال مهم پرداخته و تلاش دارد تا تحلیلی علمی از وضعیت علمی این سه مؤلفه در جوامعی خاص ارائه نماید، در خور توجه می نماید. در این اثر نویسندگان به بررسی بعد مهمی از قدرت نرم همت گمارده که راهکارها و سیاستهای زوال قدرت نرم در جوامع مختلف را پوشش می دهد. همچنین نویسندگان؛ به مفهوم محوری و راهبردی اعتماد عطف توجه نموده اند که پلی بین قدرت نرم و سرمایة اجتماعی می زند. در این اثر، امکان های مختلفی که می تواند منابع قدرت نظام های سیاسی را در حوزه های فرهنگ، اجتماع و کاربرد تهدید نمایند، پوشش داده و می توان ادعا نمود اثری نظری و جامع برای طراحی سیاست های اجرایی در حوزة صیانت از منابع قدرت نرم می باشد.

کتاب حاضر با مقدمه ای از ناشر و در سه بخش در قالب ده فصل به تبع نشر آراسته شده است. در مقدمه کتاب که به قلم دکتر اصغر افتخاری تحت عنوان «اعتماد ملی و امنیت اجتماعی؛ رویکردی اسلامی» به نگارش در آمده است، مؤلف نخست چارچوب نظری موسوم به گفتمان امنیت اجتماعی شده را طرح و تشریح نموده است. در ادامه گزاره های قرآنی مربوط به کاربرد این گفتمان در عرصه تقویت امنیت جامعه تحلیل و جایگاه اعتماد ملی (در دو شکل مثبت و منفی) نیز در آن مشخص می شود. در پایان نیز راهبردهای پیشنهادی جهت تقویت امنیت جامعه بر مبنای ارتقای سطح اعتماد آورده شده است.

بخش اول کتاب با عنوان «گستره عملکرد دولت»، به بررسی برخی شرایط موجود در چارچوب هایی مشخص پرداخته است؛ یعنی در ارتباط با گستره عملکرد دولت، عملکرد آشکار آن بر آن بر پایه معیارهای مختلف و شیوه برداشت آمریکایی ها از این عملکردها. این بخش شامل سه فصل اول کتاب می باشد. در فصل اول با عنوان «گستره در حال تحول دولت»، نویسنده سعی کرده است تا پیشینة تغییرات در گستره دولت را مورد بررسی قرار دهد. در فصل دوم با عنوان «سنجش عملکرد دولت»، مؤلف سعی در بررسی سنجش کارآیی دولت در آمریکا را دارد. در فصل سوم با عنوان «مغضوب واقع شده: کاهش اعتماد مردم به دولت در آمریکا»، نگارنده سعی دارد تا اجزای این بی اعتمادی را مشخص نماید. این اجزا، چارچوبی کلی در اختیار خواننده قرار می دهد تا با بهره گیری از آن تصویری از عوامل بدبینی عمومی و راه حل های احتمالی برای آن به دست آورد.

بخش دوم کتاب با عنوان «فهرست انتظارهای مردم از دولت»، به بررسی برخی از توضیح های ارائه شده درباره انتظارهای مردم از دولت را از منظرهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، پرداخته است. این بخش شامل چهار فصل دیگر کتاب می باشد. فصل چهارم تحت عنوان «آیا واقعاً اقتصاد مهم است؟» نام دارد. در این فصل نگارنده مطالب خود را با این پرسش آغاز می کند که چرا عملکرد اقتصادی به واقع در روند رو به کاهش اعتماد به دولت، نقشی عمده دارد؟ در این راستا نشان داده شده است که در نخستین نیمه دوره پس از جنگ سرد، عملکرد اقتصادی دولت در سراسر جهان پیشرفت و تا چه اندازه درخشان بود و تعهدات خود را افزایش داده و به این واسطه، چشم داشت شهروندان از عملکرد اقتصادی به طور کلی و از دولت به طور خاص را افزایش داد. سپس این بحث مطرح شده است که کاهش فراگیر رشد اقتصادی پس از این دوره، فشارهایی را بر دولت برای عمل به این تعهدات در پی داشته است و این فشارها همراه با تغییرات اقتصادی و تکنولوژیکی، منجر به کاهش باور به دولت به عنوان مجری و تنظیم کننده بنگاه های اقتصادی شده است. فصل پنجم با عنوان «عوامل اجتماعی و فرهنگی نارضایتی از دولت ایالات متحده»، به بررسی این عوامل اجتماعی و فرهنگی پرداخته است. فصل ششم با عنوان «قطبی شدن احزاب آمریکا و بی اعتمادی به دولت»، به بررسی علل ایجاد شکاف بین مردم و نخبگان سیاسی و احزاب سیاسی تندرو، که منجر به ایجاد بی اعتمادی مردم نسبت به دولت امریکا شده است، می پردازد. فصل هفتم با عنوان «سیاست بی اعتمادی»، به طور ویژه به بررسی علل بی اعتمادی در آمریکا پرداخته شده است.

بخش سوم با عنوان «داده ها درباره نگرش های عمومی نسبت به حکمرانی»، جستجوهای گسترده تری در ارتباط با داده های جمع آوری شده درباره نگرش های مردم نسبت به حکمرانی در ایالات متحده، اروپا و ژاپن ارائه می دهد. این بخش شامل سه فصل می باشد. فصل هشتم با عنوان «نگرش های در حال تغییر در آمریکا»، سعی دارد تا روند تکاملی بی اعتمادی گسترده شهروندان آمریکایی به دولت و بدبینی آنان نسبت به توانایی های دولت در حل مشکلات مختلف مردم را بررسی نماید. فصل نهم با عنوان «ارزش های فرامادی و فرسایش اقتدار نهادی»، به بحث در مورد پیدایش ارزش های فرامادی؛ به عنوان یکی از نشانه های تغییر فرا مدرنی که سبب تغییر معیارهای مردم در جوامع صنعتی پیشرفته در ارزیابی عملکرد دولت می شود، می پردازد. فصل دهم با عنوان «اعتماد عمومی و دموکراسی در ژاپن»، به بررسی عوامل نارضایتی و عدم اعتماد در کشور ژاپن می پردازد.