غدیر کجاست؟: موقعیت جغرافیایی تاریخی غدیر خم از گذشته تا امروز

معرفی کتاب

عظیم ترین اجتماع بشری در تاریخ انبیاء برای ابلاغ مهمترین پیام الهی به بشریت، در بیابانی وسیع کنار برکه آبی زیر پنج درخت کهنسال رقم خورد. در عرب برکه یا آبگیری که پس از عبور سیل و بارندگی تا مدتی پرآب می ماند «غدیر» نامیده می شود و آبگیری که واقعه ابلاغ رسالت آخرین پیامبر (ص) در آن اتفاق افتاد به نام سرزمین خم به «غدیر خم» معروف شد.

کتاب حاضر تاریخ و جغرافیای سرزمین «غدیر خم» را به تفصیل بیان می دارد تا ورود غدیر به جغرافیای اسلام را برای همگان توضیح دهد؛ تلاش دشمنان غدیر در نابودی آثار معنوی واقعه غدیر و نابودی آثار مادی و ظاهری آن از جمله تخریب مسجد غدیر به دست حاکمان اولیه تاریخ اسلام و انهدام آن در قرن چهاردهم برای آخرین بار، نشان دهنده اهمیت موضوع و چگونگی تلاش مخالفان در نابودی تاریخ و جغرافیای غدیر است.
اگرچه چشم حسودان تحمل این مروارید صحرا را نداشت و بارها به طور علنی یا مرموزانه اقدام به تخریب آن کردند، ولی از عیار این سکه کم نشد و دوباره پرچم برافراشت.

در بخشی از پیشگفتار کتاب درباره وادی غدیر آمده است: «اینک ما وارث سرزمینی هستیم که در یک نگاه میراث اعتقادی در فرهنگ دینمان به حساب می آید، و از سوی دیگر یادآور مهمترین خاطره تاریخ اسلام است. اکنون در برابر وادی غدیر با ادب می ایستیم و می گوییم: "اللهم ان هذه بقعة طهرتها و عقوة شرفتها و معالم زکیتها، اجعل ارواحنا تحن الی موطی اقدامهم و نفوسنا تهوی النظر الی مجالسهم و عرصاتهم حتی کاننا نخاطبهم فی حضور اشخاصهم؛ خدایا، اینجا مکانی است که آن را پاکیزه نموده ای، و محلی است که آن را شرافت داده ای و چراغ هدایتی است که آن را مطهر گردانیده ای. روح ما را چنان قرار ده که به سوی آثار گام هایشان کشیده شود و جانمان مشتاق نگاه به جایگاه مجلس ایشان و صحنه هایی که در آن بوده اند باشد، به گونه ای که گویا در حضور خود آنان با ایشان گفت وگو می کنیم."

ما به حکم تعهد فکری و محبت فطری باید سرزمین غدیر خم را بشناسیم، و از گذشته شیرین آبادی آن و سابقه تلخ تخریب آن آگاه شویم. پس به نام اعتقادمان باید شرایط و موقعیت کنونی آن را بدانیم، و اگر توانستیم با دل هایی لبریز از شوق و محبت بار سفر بدان سو ببندیم و جای پای محمد و علی(ع) را با مژگان چشم جارویی زنیم، و لب بر سنگ هایی بساییم که قامت نبوت و ولایت بر فراز آن دست در دست هم گرفتند و راه خدا را به مردم عالم نشان دادند.»

در مسیر سیل هایی که در غرب عربستان از سمت شرقی تا دریای سرخ ادامه می یابد، آبگیرهای متعددی وجود دارد که با عبور سیل در هنگام بارندگی آب در آنها باقی می ماند و برکه هایی را تشکیل می دهد که مردم منطقه تا مدت ها از آب آن استفاده می کنند. این برکه ها -که در عربی «غدیر» نامیده می شود- در آن سرزمین خشک، ارزش فوق العاده ای دارد و بعد از باران، آب ذخیره آن مورد استفاده قرار می گیرد.

یک سفر اکتشافی جغرافیایی به غدیر با اعتقاد به صاحب ولایت، این سرزمین را همراه با تاریخش می نمایاند و زیر ذره بین محبت به کشف وقایع این وادی رحمت می پردازد. ورود غدیر به جفرافیای اسلام، آغاز حضور جدی غدیر در فرهنگ اعتقادی، بلند ترین خطابه انبیا در غدیر، خاطره های ماندگار در جغرافیای غدیر، ناگفته های پنهان غدیر، تاریخچه غدیر در 14 قرن، روزگار غدیر در عصر حفظ میراث فرهنگی، مراحل این سفر اکتشافی است.

سوال این است که غدیر خم از نظر جغرافیا در کجای عربستان واقع شده است؟ نویسنده در این باره می نگارد: «غدیر در راه مکه تا مدینه و در 200 کیلومتری مکه و 300 کیلومتری مدینه قرار دارد. در قدیم؛ برکه آبی به نام «خم» وجود داشت که با عنوان «غدیرخم» شناخته می شد یعنی بین دو رشته کوه در شمال و جنوب، این آبگیر از شرق به غرب کشیده شده و تا دریای سرخ امتداد داشت و مسیر سیل به صورت زمینی هموار درآمده بود.
درختان بیابانی "سمر" -که به فارسی "کنار" گفته می شود– به صورت متفرق در این مسیل به چشم می خورد. در یک سوی این سرزمین هموار، برکه بزرگ "غدیر خم" قرار گرفته بود. موقعیت خاص این غدیر در آن بود که آبش در طول سال خشک نمی شد به همین جهت درختانی چند در کنار آن روییده بود و محل معروفی برای استراحت مسافران خسته بود.

موقعیت جغرافیایی تاریخی غدیر خم، آثار باستانی ما شیعیان است. اگر دیگران به دیدن غارهای کهن و بازمانده قصرهای پادشاهان می روند، ما جای پای محمد و علی(ع) در وادی غدیر و جایی که فاطمه و حسنین(ع) در کنار منبرش بودند و آسمانی که دستان محمد و علی(ع) با هم به سوی آن بالا رفت، را زیارت می کنیم و بر تک تک ریگ های آن -که چون درّ نجف عطر ولایت می دهد- بوسه می زنیم.

از میان برکه هایی که با عبور سیلاب ها باقی می ماند، این غدیر خم است که باران رحمت الهی بر آن بارید و سیل نعمت پروردگار از آن عبور کرد و تا امروز غدیری از کمال دین برجای گذاشت. همه سیلاب ها آمدند و رفتند و خشکیدند، ولی این وادی غدیر است که در طول 1400 سال زلال رضایت پروردگار را جاری ساخته و در هر سوی زمین رشته ای برای خویش باز کرده است.»

کتاب حاضر در سه بخش تنظیم شده است. 1_ تاریخ سرزمین غدیر:در این بخش، یک جمع بندی از تاریخچه 1400 ساله این سرزمین بررسی می شود. 2_ موقعیت جغرافیایی غدیر: جزئیات جغرافیایی غدیر خم همراه با نقشه هایی در رابطه با آن ارائه شده است. 3_ سفرنامه غدیر: در این بخش، دو سفرنامه وجود دارد که طی 40 سال اخیر توسط دو نفر از محققان بزرگ به آن منطقه صورت گرفته، که یکی از علمای بزرگ شیعه در عربستان و دیگری از اهل سنت آن دیار است.