اقتصاد بازارهای مالی

معرفی کتاب

بازارهای مالی با نقشی که در جمع آوری منابع راکد و تخصیص آن به بنگاه های نیازمند ایفا می کنند و نیز نقشی که در تأمین مالی پروژه های بزرگ و کوچک اقتصادی دارند، می توانند منشأ بسیاری از تحولات اقتصادی در هر جامعه ای شوند. هر روزی که می گذرد بر دامنه فعالیت های این بازارها و نقشی که در اقتصاد کشورها ایفا می کنند، افزوده می شود و از طرفی تجربه برخی از کشورهای دنیا نشان می دهد که وجود بازارهای مالی قدرتمند می تواند منشأ بسیاری از پیشرفت ها در اقتصاد آن ها شود. در کشور ما نیز بنا به دلایل متعددی بازارهای مالی جایگاه قابل توجه ای پیدا کرده اند. جهت دهی مناسب به این بازارها و سیاست گذاری های ماهرانه، می تواند اثرات بسیار مناسبی را بر اقتصاد کشورمان داشته باشد و مانند بسیاری از کشورهای دیگر، منشأ تحولات بزرگ اقتصادی شود. بر همین اساس آشنایی با سازوکار این بازارها و در نتیجه ارائه تحلیل های اقتصادی منطقی از این بازارها، یکی از ضرورت هایی است که غفلت از آن باعث از دست رفتن فرصتی بزرگ می شود و حتی ممکن است به پیامدهای بد اقتصادی منجر شود. کتاب حاضر به دنبال آن است که یک سیر آموزشی منطقی از اقتصاد بازارهای مالی را ارائه نماید و به همین دلیل ترتیب فصول آن بگونه ای است که دسترسی به این مهم را به بهترین نحو فراهم آورد. در فصول اولیه این کتاب برخی از مفاهیم بنیادی علم اقتصاد که زیربنای بسیاری از تحلیل ها در اقتصاد مالی هستند، به نمایش درآمده است. مفاهیمی مانند آربیتراژ، قیمت گذاری دارایی ها و کارایی بازار از جمله این مفاهیم هستند. در فصل های پایانی این کتاب نیز به بررسی برخی از مهمترین ابزارهای مالی که اجزاء سازنده این بازارها هستند اشاره شده است. اوراق قرضه، آتی ها، قراردادهای سوآپ ، اختیارات و انواع آن ها از مهمترین مباحثی است که در این قسمت بدان اشاره شده است.

کتاب حاضر از بیست فصل به شرح زیر تشکیل شده است. فصل اول با عنوان «بازارهای دارایی و قیمت های دارایی»؛ به مروری بر ویژگی های اساسی سیستم های مالی اختصاص دارد. هدف اصلی این فصل این است که با ایده های مختلفی که سنگ بنای توضیح قیمت دارایی را می نهند، آشنا شویم و از همین جا با عواملی که نرخ بازدهی دارایی را توضیح می دهند، آشنا می شویم. به همین خاطر بخش های 1-2، 1-3 و 1-4 چارچوبی را تبیین می کنند که بواسطه آن می توان تعیین قیمت دارایی را مدل سازی کرد و بعد دیگر رویکرد ها را تبیین می نماید. فصل دوم با عنوان «ریزساختار بازار دارایی»؛ با مرور مختصر بعضی خصوصیات پایه ای فعالیت بازار به مطالعه متداول ترین شیوه های مبادله موجود در بازارهای دارایی می پردازد. همچنین در ادامه به بازار دارایی ها از زاویه دید سازماندهی صنعتی می پردازد و ماهیت رقابت درون و بین بازارها را بررسی می کند. سپس برای توضیح قیمت های دارایی از زاویه دید جریان های مبادله را مورد مطالعه قرار می دهد. فصل سوم با عنوان «پیش بینی پذیری قیمت ها و کارآیی بازار»؛ به بررسی مدل مارتینگل (حرکت های تصادفی) و گام های تصادفی پرداخته است. در ادامه فصل این مسئله را در فضای کارایی اطلاعاتی که در فصل 1 معرفی شده است، بیان نموده و سپس جزئیات بیشتری را در مورد الگوهای اطلاعاتی، بررسی نموده است. فصل 4 با عنوان «تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان»؛ به بررسی رویکردهای مهم اما خارج از جریان رایج اقتصاد همانا تصمیم گیری های فضای عدم اطمینانی پرداخته است. فصل 5 با عنوان «انتخاب سبد دارایی : مدل میانگین ـ واریانس»؛ با نگاهی عمیق تر از آنچه در فصل قبلی ارائه شده، به مطالعه تصمیمات مربوط به سبد دارایی می پردازد. این مطالعه برای شرایطی است که سرمایه گذاران می خواهند تابع هدف میانگین - واریانس را حداکثر نمایند. فصل 6 با عنوان «مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای»؛ به بررسی مدل قیمت گذاری سرمایه ای (CAPM) پرداخته است. فصل 7 با عنوان «آربیتراژ»؛ ابتدا به مسایل کاربردی اصل آربیتراژ می پردازد که ممکن است تا حدود زیادی فریبنده باشد و این ادعا را مطرح می کند که در تعادل بازار، فرصت آربیتراژ از بین می رود. نگارنده در ادامه کتاب اصل آربیتراژ را به صورت رسمی و قانونمند مطرح می کند. سپس دو روش دیگر و معادل هم را برای بیان اصل آربیتراژ مطرح می سازد و تحلیل خود را ادامه بیان می نماید. فصل 8 با عنوان «مدل های عامل و نظریه قیمت گذاری آربیتراژ»؛ در سه مبحث در مورد مدل های عامل؛ APT و پیش بینی های APT بحث می نماید. فصل 9 با عنوان «ارزش گذاری تجربی CAPM و APT»؛ در چهار مبحث در مورد CAPM؛ آزمون CAPM : سری های زمانی؛ آزمون CAPM : داده های مقطعی؛ نسبت شارپ و انتقادات رول و مدل های چند عاملی و APT بحث می نماید. فصل 10 با عنوان «روابط ارزش فعلی و تغییرپذیری قیمت»؛ پیرامون ارزش فعلی خالص؛ نوسانات قیمت دارایی؛ مالیه رفتاری ، خرید و فروش های اختلالی و مدل های رشد سود سهام؛ و نوسانات افراطی قیمت دارایی بحث نموده است. فصل 11 با عنوان «انتخاب های بین دوره ای و معمای صرف منصفانه»؛ در مورد مصرف و سرمایه گذاری در یک دنیای دو دوره ای یا وجود اطمینان؛ عدم اطمینان، دارایی های چندگانه و افق فکری بلندمدت؛ انتخاب سبد دارایی مادام العمر و معمای پاداش سهام و معمای نرخ بدون ریسک و مدل های بین زمانی قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای به بحث پرداخته است. فصل 12 با عنوان «بازارهای اوراق قرضه و اوراق بهادار با نرخ بهره ثابت»؛ پیرامون اوراق قرضه بدون پرداخت های دوره ای؛ اوراق قرضه با پرداخت های دوره ای (کوپنی)؛ ارزش گذاری اوراق قرضه؛ ریسک های موجود در سبد اوراق قرضه و ایمن سازی سبد اوراق قرضه بحث نموده است. فصل 13 با عنوان «ساختار زمانی نرخ بهره»؛ در مورد منحنی های بازدهی؛ اوراق قرضه های وابسته به شاخص؛ نرخ های سلف تلویحی؛ فرضیه انتظارات ساختار زمانی؛ لحاظ کردن ریسک در ساختار قانونی قرارداد؛ و آربیتراژ و ساختار قانونی قرارداد بحث کرده است. فصل 14 با عنوان «بازارهای آتی ها (1) : اصول بنیادی»؛ در مورد قراردادهای سلف و قراردادهای آتی ها؛ عملکرد بازارهای آتی ها؛ آربیتراژ بین قیمت های فعلی و آتی و آربیتراژ در بازار ارز خارجی بحث شده است. فصل 15 با عنوان «بازارهای آتی ها (2) : سفته بازی و پوشش ریسک»؛ پیرامون سفته بازی؛ استراتژی پوشش ریسک؛ پوشش ریسک بهینه؛ نظریه های قیمت های آتی ها و دستکاری بازارهای آتی ها بحث شده است. فصل 16 با عنوان «بازارهای آتی ها (3) : کاربردها»؛ پیرامون قراردادهای مالی آتی ها؛ نرخ بهره کوتاه مدت آتی ها؛ نرخ بهره بلند مدت آتی ها (یا اوراق قرضه)؛ آتی ها بر اساس شاخص قیمت سهام و سقوط بانک بارینگ بحث شده است. فصل 17 با عنوان «قراردادهای و بازارهای معاوضات (سوآپ)»؛ در مورد قراردادهای سوآپ؛ ریسک های مربوط به سوآپ و ارزش گذاری سوآپ بحث شده است. فصل 18 با عنوان «بازارهای اختیارات (1) : اصول بنیادی»؛ در مورد اختیار خرید و اختیار فروش؛ انوع اختیارات؛ دارایی های شبه اختیارات؛ کران بالا و پایین برای قیمت های اختیارات؛ تشابه اختیار خرید و فروش در اختیارات اروپایی و تئوری مودگلیانی ـ میلر بحث نموده است. فصل 19 با عنوان «بازارهای اختیارات (2) : تعیین قیمت»؛ پیرامون اصول بنیادی مدل های قیمت اختیارات؛ مدل دو مرحله ای در قیمت گذاری اختیارات؛ مدل بلک ـ شولز و تحلیل مطالبات مشروط بحث کرده است. فصل 20 با عنوان «بازارهای اختیارات (3) : کاربردها»؛ در مورد اختیارات براساس شاخص سهام؛ اختیارات بر قراردادهای آتی ها؛ اختیارات بر نرخ بهره؛ اختیارات و ریسک های سبد دارایی و بیمه سبد دارایی بحث نموده است.