مدیریت دانش و فناوری اطلاعات

معرفی کتاب

کتاب حاضر مجموعه ای از مقالات تخصصی در حوزه نوین و میان رشته ای مدیریت دانش است که از نخستین آثار ترجمه شده به زبان فارسی می باشد. با رشد فزاینده دانش در دنیای امروز و وجود منابع اطلاعاتی بسیار نظیر اینترنت و کتابخانه های بزرگ برخط و حتی رایگان و دسترس بودن آن ها سئوال این است که چگونه یک نظام می تواند این اطلاعات را به مردم خود منتقل نماید تا سطح دانش عمومی را بالا ببرد؟ چطور یک مدیر دانش محور باید زیرمجموعه خود را در فرایندی روزآمد آگاه تر از پیش کند؟ چگونه در یک دانشگاه که در هر کشوری سرآمد بُروزرسانی و به روز رسانی علم و فناوری است، بزرگ ترین کتابخانه ها را دارا می باشد و فرهیخته ترین قشر جامعه را در خود می بیند، اساتید، دانشجویان و کارمندان را می توان با حجمی وسیع تر از گذشته در معرض دانش قرار داد؟ پاسخ به این سئوالات بر عهده مدیریت دانش است که در این کتاب به آن پرداخته می شود.
این کتاب گردآورد شش بخش پژوهشیِ مرجع در زمینة مدیریت دانش و فناوری اطلاعات بوده و توسط پژوهشگرانی نوشته شده است که طی چند سال گذشته سهم چشمگیری در زمینه مدیریت دانش و سامانههای آن داشته­اند. هر مقاله به چگونگی پیشرفت دیدگاه های پژوهشی نسبت به موضوعی ویژه از مدیریت دانش در طول سال­های متمادی پرداخته و بدین گونه ماهیت پویا و تکاملی فرضیه­های این حوزه را نمایان ساخته و رویداد­های مهم فکری در این زمینه را مستند نموده است.
در نمایش چگونگی تکامل تفکر دربارة مدیریت دانش در یک بازة زمانی، هر فصل آشکار می­سازد که: چگونه پنداشتهای نوپا به پذیرش همگانی می­رسند؛ چگونه در طول زمان معلوم می­شود که واقعیت­های ظاهراً هویدا دارای ریزهکاریها و ابعاد بیشتری هستند؛ چطور شیوه­های نوین پژوهش مدیریت دانش برگرفته از کاستیهای شیوههای دیگرند؛ و در پایان، چقدر اهداف از پیش­ تعیین­شدة مدیریت دانش و به دنبال آن سامانههای مدیریتی در طول زمان تغییر کرده است.

فصل اول با عنوان «آشنایی با دانش، مدیریت دانش و سامانههای مدیریت دانش»؛ دربارة انگیزش سازمان ها برای پیگیری اهداف در جهت مدیریت مؤثر منابع فکری حتی با وجود ناکامی های پیشین به بحث و بررسی پرداخته است.

فصل دوم با عنوان «یادگیری فردی، گروهی و سازمانی: چشم اندازی از مدیریت دانش»؛ به بررسی برخی از تغییراتی که طی سه دهة گذشته در زمینة مدیریت دانش رخ داده است، پرداخته و چگونگی تکامل این شاخه و رسیدن آن به وضعیت کنونی و همچنین بعضی از تغییرات جاری را مشخص نموده است. بدین منظور این فصل چگونگی برهم کنش فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و فرآیندهای مدیریت دانش ـ از جمله ساز و کارهای اجتماعی و ساختاری گوناگون ـ و تأثیر آن ها را بر عملکردهای یادگیری در سطوح فردی، گروهی و سازمانی مورد بررسی قرار داده است.

فصل سوم با عنوان «مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی»؛ بیان می دارد که با بازبینی الگوهای سازمانی گوناگون، پژوهشگران کوشیدهاند تا چنین پرسش­هایی را پاسخ دهند: چگونه سامانه­های مدیریت دانش میتوانند توانایی شرکت در خلق، ذخیرهسازی و اشتراک منابع انسانی خود را بالا ببرند؟ چه عواملی بر کارایی یک شرکت در بهکارگیری فناوریهای مدیریت دانش مؤثر هستند؟ و چگونه سامانه­های مدیریت دانش عملکرد سازمانی را تحت تأثیر قرار میدهند؟ در پرداختن به چنین پرسش­هایی، نظریة فرهنگ سازمانی یکی از الگوهایی است که در توضیح کاربری سامانه­های مدیریت دانش و تأثیرات سازمانی آن، توجه کمی به آن شده است. در این بخش کارهای مرتبط با فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش را بررسی کرده و رهنمونهایی برای پژوهشهای بعدی ارائه شده است. بدین منظور این فصل، نگاه گذرایی به پیشرفت­های سامانه­های مبتنی بر اطلاعات و الگوهای سازمانی چیره که جهت بررسی تأثیرات سازمانی این سامانه­ ها بهکار گرفته شدهاند؛ می اندازد؛ در ادامه فرهنگ سازمانی و پیامدهای آن در کاربرد سامانه­های مدیریت دانش را به گفتمان گذاشته شده است. به همین جهت، نخست چارچوبی برای فرهنگ سازمانی ارائه کرده، سپس به بررسی جستارهای گوناگون در پژوهشهای مربوط به فرهنگ مدیریت دانش پرداخته شده است. این بخش را با بررسی رهنمون­های ممکن برای پژوهشهای بیشتر دربارة فرهنگ مدیریت دانش سازمانی به پایان می رسد.

فصل چهارم با عنوان «شبکه های اجتماعی و فناوری اطلاعات: تکامل و یافته های نوین»؛ در مورد پیگیری پیشرفت ها در پژوهش های اشتراک دانش با رویکرد شبکه های اجتماعی، شناسایی ویژگی های اصلی شبکه های اشتراک دانشِ پدید آمده از این جریان پژوهشی و ارائه رهنمونهایی برای پژوهش های بعدی به بحث و بررسی پرداخته است.

فصل پنجم با عنوان «تکامل فناوری مدیریت دانش: از قواعد آشکار تا نماهای پنهان»؛ به کاوش تکامل مدیریت دانش، به ویژه تکامل پندارهای آن دربارة دانش و کارهای دانش میپردازد. بدین منظور، جنبة خاصی از جنبش مدیریت دانش – فناوری های طراحی شده جهت حل مسائل دانش - بررسی شده است.

فصل ششم با عنوان «الگوی چهارلایۀ پشتیبانی فناوری اطلاعات از مدیریت دانش»؛ نگاهی کلی به سامانه­های فعلی اشتراکگذاری دانش انداخته و ابزارها و الگوهای نوین اشتراکگذاری دانش را تشریح نموده است. همچنین الگوی چهارلایهای برای پشتیبانی از مدیریت دانش از طریق فناوری اطلاعات ایجاد نموده که در آن فقط لایۀ اشتراکگذاری دانش متمرکز به خوبی قابل درک است و لایه­هایی مدیریت دانش فردی و غیرمتمرکز کانون پژوهشهای بسیاری است و در آن لایۀ چهارم مدیریت دانش تکاملی در دستور کار پژوهش حاضر قرار گرفته است.