پیشینه و نقش سازمان های بین المللی در نظام بین الملل

معرفی کتاب

مبحث سازمان های بین المللی یکی از زیرشاخه ها و زیرمجموعه های علم روابط بین الملل به شمار می رود و در حوزه مباحث مربوط به حقوق بین الملل، علوم سیاسی، اقتصاد بین الملل نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. مبانی نظری ضرورت نهاد سازمان های بین المللی در نظام بین الملل، تاریخچه و روند تکاملی این سازمان ها در طول تاریخ و به ویژه در قرون هجدهم، نوزدهم، و بیستم میلادی و بالاخره ارزیابی جایگاه و نقش آنها در نظام بین الملل در عصر حاضر از مهم ترین محورهای مباحث مربوط به سازمان های بین المللی هستند که همگی به طور کامل در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نگرش و دیدگاه غالب در این کتاب، گردآوری، و تحریر فصول مختلف این اثر، نگرشی سیاسی ـ تاریخی با تأکید بر نقش این نهاد در روابط بین الملل می باشد.

در این اثر تلاش شده است تا ضمن تبیین نقش و جایگاه اساسی سازمان های بین المللی در نظام معاصر بین الملل، کارکرد آنها، و نیز ریشه یابی دلایل کامیابی و ناکامی آنها به طور دقیق و علمی تجزیه و تحلیل شود. از آنجایی که سازمان ملل متحد مهم ترین، کامل ترین و برجسته ترین نمونه و نیز بارزترین و عینی ترین ایده سازمان های بین المللی در جهان خارج است، از این رو بخش عمده ای از مباحث کتاب به تشریح و توصیف ساختار سازمان ملل، و نیز کالبدشکافی فنی، و تجزیه و تحلیل دقیق و علمی عملکرد آن اختصاص داده شده است. از همین روست که تمرکز و تأکید ویژه ای بر دو رکن اصلی آن یعنی مجمع عمومی و شورای امنیت شده است. همچنین نویسنده برای هرچه پربارتر کردن اثر، مجموعه هایی غنی و جامع ای از ضمایم شامل متون انگلیسی و فارسی از اسناد، میثاق ها و کنوانسیون ها و قطعنامه ها، در کنار عکس ها و تصاویر امکنه تاریخی و شخصیت های سیاسی دخیل و تأثیرگذار بر روند تأسیس و توسعه پدیده سازمان های بین المللی به مخاطبان این کتاب عرضه نموده است.

کتاب حاضر از هفت فصل به شرح زیر تشکیل شده است.

فصل اول با عنوان «نظریه ها و رویکردها در باب فلسفه تأسیس و کارویژه های سازمان های بین المللی»، در مورد سازمان، دیدگاه های گوناگون در بارة سازمان های بین المللی، دیدگاه ها و رویکردهای معاصر در خصوص سازمان های بین المللی، ساختار سازمان های بین المللی و سازمان های بین المللی و سیاست خارجی بحث می نماید.

فصل دوم با عنوان «تاریخچه و روند تکاملی سازمان های بین المللی»، به بررسی این تکامل از یونان باستان تا پایان قرن نوزدهم میلادی پرداخته است.

فصل سوم با عنوان «سازمان های بین المللی و گذار به عصر مدرن»، در مورد کنفراسنهای لاهه، کنفرانس صلح ورسای و تأسیس جامعه ملل و مروری بر میثاق و ساختار جامعه ملل بحث می نماید.

فصل چهارم با عنوان «سازمان ملل متحد منشور، ارکان اصلی، ساختار و کارکرد»، در مورد ساختار، اهداف و وظایف، مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اجتماعی و اقتصادی، شورای قیمومت، دیوان بین المللی دادگستری، دبیرخانه و دبیرکل، اصلاح منشور، بودجة سازمان ملل، چشم انداز آینده سازمان ملل متحد، سازمان ملل متحد و ایران و سازمان ملل متحد و جهان اسلام بحث می نماید.

فصل پنجم با عنوان «آژانس های تخصصی و نهادهای بین المللی همکار سازمان ملل متحد»، در مورد یونیسف، انکتاد، برنامه توسعه ملل متحد، کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد، سازمان جهانی کار، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، یونسکو، ایکائو، گروه بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، سازمان تجارت جهانی، اتحادیة جهانی پست، سازمان توسعة صنعتی ملل متحد، آژانس بین المللی انرژی اتمی به بحث و معرفی می پردازد.

فصل ششم با عنوان «سازمان های بین المللی غیردولتی»، در مورد نقش و جایگاه سازمان های بین المللی غیردولتی، سازمان صلیب سرخ بین المللی، سازمان عفو بین الملل، سازمان پزشکان بدون مرز و سازمان صلح سبز بحث می نماید.

فصل هفتم با عنوان «سازمان کنفرانس اسلامی و جنبش عدم تعهد»، به بحث و بررسی در مورد تاریخچه، ساختار و چشم انداز سازمان کنفرانس اسلامی، و جنبش عدم تعهد، پرداخته است.

همچنین پس از فصل هفتم، ضمایم و پیوست هایی در مورد اسناد، قطعنامه ها و تصاویر مختلف ارائه شده است.