گفتارهایی در مالیه عمومی در اسلام

معرفی کتاب

این کتاب مجموعه مقالاتی است که به طور خاص به مقوله «مالیه عمومی در اسلام» اختصاص دارد که به لحاظ ساختاری از یک مقدمه و دو بخش عمده تشکیل شده است.

مقدمه که در قالب فصل اول آمده است، از سه قسمت «مالیه عمومی و سیاست مالی در صدر اسلام»، «سیاست مالی در عصر حاضر»، و «آثار اقتصادی سیاست های مالی» تشکیل شده است؛ ابتدا مروری تفصیلی بر ادبیات موضوع بحث صورت می دهد که جنبه های مختلف سیاست مالی در اسلام را در بر گرفته و پس از مرور ادبیات به مباحث اصلی می پردازد.

در بخش اول کتاب با عنوان «وظایف و نهادهای مالی»؛ وظایف مالی، مؤسسات مالی و نظریه کالاهای اجتماعی بررسی می شود.
این بخش از سه فصل تشکیل شده است.
در فصل دوم با عنوان «سیاست مالی دولت اسلامی»، نویسنده به بررسی سیاست مالی و تخصیص منابع در دولت اسلامی، تثبیت اقتصادی، رشد اقتصادی، درآمد، منابع درآمد دولت اسلامی در گذشته و حکومت های معاصر، هزینه های دولت در نظام اسلامی، مخارج توزیعی در اسلام و در نهایت نتایج کلی این فصل پرداخته است.
در فصل سوم با عنوان «دولت اسلامی و دولت رفاه: شباهت ها و تفاوت ها»، نویسنده به بررسی اهداف و ویژگی های دولت رفاه، دولت اسلامی، ابعاد سیاسی و اقتصادی دولت اسلامی، ضرورت وضع مالیات و روش های بدیل برای تأمین مالی، پرداخته است. در فصل چهارم با عنوان «دولت رفاه اسلامی و نقش آن در اقتصاد»، نویسنده به بررسی اوامر و نواهی اساسی، وظایف و کارکردهای اقتصادی دولت، اموال و ماهیت و هویت دولت اسلامی، پرداخته است.

بخش دوم با عنوان «نظریه سیاست مالیاتی» به تفصیل به تشریح ابعاد نظری سیاست مالی می پردازد.
این بخش متشکل از پنج مبحث کلی است که به مباحث سیاست مالیاتی، سیاست مخارج، توزیع درآمد، تثبیت اقتصادی و اقتصاد قرضة عمومی در اسلام؛ در قالب 9 فصل آمده است.

فصل پنجم کتاب با عنوان «سیاست مالیاتی در اقتصاد اسلامی»، پیرامون مبانی سیاست مالیاتی، وظایف دولت اسلامی و نقش اقتصادی آن و اصول سیاست مالیاتی در اسلام بحث می کند.

فصل ششم با عنوان «نظریة سیاست مالی در دولت اسلامی»، در مورد محدودیت های نظام برای وضع مالیات، عناصر و مؤلفه های نظریة مالی اسلامی و اقتصاد اسلامی بحث می کند.

فصل هفتم با عنوان «سیاست مخارج: مخارج عمومی در دولت اسلامی»، در مورد چشم انداز مخارج عمومی و وظایف دولت اسلامی در این مورد بحث می کند.

فصل هشتم کتاب با عنوان «برنامه های توزیعی در اسلام»، در مورد تعاریف برنامه های توزیعی، قلمرو بحث، اهمیت توزیع، معیارهای ممکن برای توزیع، ابزارهای توزیع درآمد، تعریف و تحلیل مختصر برخی طرح های توزیع اسلامی و برخی نتایج و اصول کلی بحث می کند.

فصل نهم با عنوان «عدالت توزیعی و اقتصاد پولی و مالی در اسلام»، پیرامون نابرابری های اقتصادی در کشورهای اسلامی، راه حل های اسلامی برای حل مشکل نابرابری های اقتصادی و نتایج و دلالت های سیاستی آن بحث می کند.

فصل دهم با عنوان «تشکیل سرمایه، رشد اقتصادی و بودجه بندی عمومی در چارچوب اسلامی»، در مورد سرمایه، انباشت سرمایه، رشد اقتصادی، وضعیت فعلی اقتصاد کشورهای مسلمان، استراتژی برنامه ریزی اقتصادی در چارچوب اسلامی و نتایج حاصل بحث می کند.

فصل یازدهم با عنوان «سیاست مالی در اقتصاد اسلامی» در مورد نقش، اهداف، ابزارها و سازوکارهای سیاست مالی در اقتصاد اسلامی بحث می نماید.

فصل دوازدهم با عنوان «وظایف تخصیصی و تثبیتی زکات در اقتصاد اسلامی»، پیرامون زکات، نقش تخصیصی زکات در شرایط امروزی و نقش تثبیتی زکات بحث می نماید.

فصل سیزدهم با عنوان «نیاز دولت به استقراض»، در مورد اقتصاد قرضة عمومی در اسلام بحث می نماید.