تجدید حیات اقتصاد نهادی: نگاهی به اندیشه های اقتصاددانان نهادی جدید

معرفی کتاب

کتاب حاضر برای آشنایی با اندیشه و مقدمه ای برای مطالعه دقیق تر و تحقیقات گسترده در آثار متفکران نهادی جدید جهت حل مسائل و مباحث اقتصادی کشور به نگارش در آمده است. در این کتاب نویسندگان نه تنها سئوالات جدیدی را مطرح کرده اند، بلکه کوشیده اند نگرشی جدید به مسائل را پایه ریزی کنند. در واقع، نگرش انان به این مسائل، با نگرش اندیشمندان کلاسیک به میزان بسیاری متفاوت است. کتاب در یازده فصل به مباحث زیر پرداخته است.

فصل اول با عنوان «نگاهی اجمالی به ضرورت ها و الزامات متدولوژیک در پیدایش نهادگرایی جدید»، ضمن نگاهی اجمالی به الزامات و ضورت های متدولوژیک در پیداش نهادگرایی جدید، بررسی فصول مختلف کتاب پرداخته است.

نویسنده در فصل دوم با عنوان «ماهیت بنگاه»، تلاش کرده است تعریفی واقعه گرایانه از بنگاه ارائه کند، به طوری که هم معنایی که بنگاه در دنیای واقعی دارد، مطابقت داشته باشد، و هم با دو ابزار قدرتمند تجزیه و تحلی اقتصادی ارائه شده توسط مارشال، یعنی اندیشه نهایی و اندیشه جایگزینی قابل تحلیل باشد.

نگارنده فصل سوم با عنوان «مسأله هزینه اجتماعی»، ضمن طرح اشکال در برابر بینش اقتصاد ارتدکس، در خصوص آن دسته از فعالیتهای اقتصادی که دارای آثار بیرونی هستند، توانست طرح یک چارچوب تحلیلی متفاوت و مبتنی بر هزینه های مبادلاتی را خلق کند. در واقع آن چیزی که اکنون از آن با نام قضیه کوز یا دمی شود، نتیجه ای است که از همین مقاله استخراج شده است. استدلال آن به بیان ساده این است که اگر بحث فقدان هزینه مبادله را بپذیریم، در آن صورت استدلال پیکو که به وضع مالیات بر کسانی معتقد است که کارهای شان آثار خارجی منفی دارد، درست نیست، زیرا در نبود هزینه مبادله، این مسأله با گفتگو حل خواهد شد. اما با پذیرفتن هزینه مبادله مثبت که در دنیای واقعی نیز چنین است، نظام حقوقی و قانونی بسیار اهمیت پیدا می کند.

نگارنده فصل چهارم با عنوان «ساختار نهادی تولید»، این بحث را مطرح می کند که مبادله به معنای انتقال صرف کالا و خدمات نیست، بلکه انتقال حقوق است. همچنین این فصل ضمن تأکید دو طرفه بودن مسئله آثار بیرونی زیان بار جانبی، مدعی شد که عوامل تولید، خود نوعی حق هستند.

فصل پنجم با عنوان «اقتصاد نهادی جدید»، مانیفیست کوتاهی از این رویکرد اقتصادی اراده می نماید. این فصل به شرح اقتصاد نهادی جدید، ریشه ها، نظریه ها و چالش های پیش روی آن می پردازد.

فصل ششم با عنوان «اقتصاد هزینه مبادله»، ابتدا به مقایسه دیدگاه قرارداد (که اقتصاد هزینه مبادله بر اساس آن عمل می کند) و دیدگاه انتخاب (ارتدوکس) پرداخته است. سپس ادغام عمومی را را مورد بررسی قرار داده که برای اقتصاد هزینه مبادله، مسئله ای پارادایمی است. همچنین در ادامه درباره عملیاتی سازی اقتصاد هزینه مبادله بحث و در نهایت نیز درباره خط مشی عمومی به بحث و بررسی پرداخته است.

هدف فصل هفتم با عنوان «اقتصاد تدبیر امور»، این است که به منطقی کارا برای مدیریت مبادلات از طریق شیوه های بدیل تدبیر امور، به ویژه در سه حیطه بازار نقدی، انواع قراردادهای بلندمدت، قراردادهای مختلف بلندمدت و سلسله مراتب ها نایل آید.

فصل هشتم با عنوان «نهادها و تدبیر امور توسعه و اصلاح اقتصادی»، با تحلیل خرد یک رویکرد از پایین به بالا در ارتباط باتوسعه و اصلاح اقتصادی اتخاذ می کند و تدبیر امور قراردادها، سرمایه گذاری و نظم خصوصی از منظر اقتصادی کردن هزینه های مبادلاتی را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین با توجه به تعهدات معتبر، کارایی محیط نهادی نانوشته و غیررسمی را ارزیابی می کند.

فصل نهم با عنوان «هزینه های مبادلاتی، نهادها و تاریخ اقتصادی»، ضمن بحث و بررسی هزینه های مبادلاتی، و نقش نهادها در هزینه های مبادلاتی، به بازاندیشی دیدگاه های موجود درباره تاریخ اقتصادی پرداخته است.

فصل دهم با عنوان «موضوعات روش شناختی در اقتصاد نهادی جدید»، علاوه بر اشاره به این حقیقت که مانند هر برنامه تحقیقاتی نوآوردانه دیگر، اقتصاد نهادی جدید نیز نقایص و کاستی های خود رادارد، سعی می کند ضمن بحث درباره بعد اصلی حملات اقتصاددانان هترودکس که عمدتا متوجه فروض مورد استفاده در اقتصاد نهادی جدید اقتصادی تا حدودی حسابگرند، و اینکه همواره به دنبال یافتن راه حل هایی برای حداقل ساختن هزینه ها هستند، بر چند جنبه مهم از دستاوردهای مکتب نهادگرایی جدید نیز پرتوافکنی کند.

فصل یازدهم با عنوان «تبیین فرآیند تغییر در قواعد حقوقی و هنجارهای اجتماعی: دیدگاه اقتصاد نهادی قدیم و جدید»، پدیده تغییر نهادی را مورد بررسی قرار می دهد و به دنبال پاسخگویی به پرسش زیر است: آیا می توان تصویری از تغییر نهادی در یک نظریه را حفظ کرد، در حالی که بنیان روش شناختی که نظریه بر آن استوار است را با یک نوع متفاوت از آن جایگزین می کنیم؟ فصل حاضر روش شناسی کاربردی را مورد بررسی قرار می دهد و به بررسی مباحث، اختلاف ها و تحلیل های ناسازگاری اشاره شده که نهادگرایان با دقت تشریح کرده اند، پرداخته است.