تکافل کاربردی و بیمه مدرن: قوانین و اصول کاربردی

معرفی کتاب

جهان پیشرفته تجارت و سرمایه گذاری امروز، شاهد ایجاد زیرساختی قابل قبول برای فعالیت های مربوط به تکافل (بیمه اسلامی) براساس اصول شریعت و به موازات فعالیت های بیمه ای بر محور اصول مدرن بوده است. به رغم پیشرفت سریع اقتصاد اسلامی، تلاش برای ایجاد قوانین بیمه اسلامی همچنان در حاشیه مانده است. بدون ایجاد و گسترش چارچوبی نظام دهنده، توسعه صرف فعالیتهای تکافلی براساس اصول شریعت ممکن است منجر به مشکلات بسیاری شود. بنابراین، در آخرین ویراست کتاب حاضر تلاش برآن است تا از طریق بررسی تطبیقی راه حل قانونی و شریعت محوری ارائه گردد که همزمان دربرگیرنده تکافل و فعالیت های بیمه ای مدرن نیز باشد. کتاب حاضر با عنوان «تکافل کاربردی و بیمه مدرن»، از دو جهت دارای اهمیت و در خور توجه است. نخست آنکه از منظری نظری به نسبت سنجی تکافل در نظام بیمه ای اسلامی می پردازد. و دیگر آنکه از سطح مطالعات نظری فراتر رفته و ملاحظات عملیاتی و راهبردی اجرایی نمودن تکافل را به بحث می گذارد.

کتاب تکافل کاربردی و بیمه مدرن: قوانین و اصول کاربردی دارای هشت فصل است.

در فصل اول با عنوان «خاستگاه ها و چگونگی پیدایش تکافل و بیمه»، به شیوه ای تطبیقی و با مقایسه اصول قوانین عرفی و تفکر قانونی اسلامی به بررسی خاستگاه و چگونگی گسترش مفهوم تکافل و بیمه خواهیم پرداخت. به نظر می رسد که براساس قوانین عرفی هیچ مباحثه ای در خصوص اعتبار فعالیت های بیمه ای وجود ندارد، اما با پیاده کردن قوانین اسلامی، اعتبار فعالیت های تکافلی از لحاظ مفهومی و بنیادی مورد سئوال قرارگرفته است. در این فصل پس از روشن ساختن خاستگاه و چگونگی گسترش (مفهوم) تکافل و بیمه، با دیدگاهی تحلیلی ـ تطبیقی به بیان توجیه شریعت در این خصوص می پردازد.

در فصل دوم با عنوان «تکافل و بیمه: ایده اصلی و اصول کلی»، اندیشه اصلی و اصول کلی تکافل و بیمه براساس دیدگاهی تطبیقی، و با مقایسه اصول قوانین عرفی و تفکر شریعت محور، مورد بررسی قرار می گیرد. منابع قانونی تأثیرگذار بر تکافل و بیمه نیز از موضوعات مورد بحث این فصل است.

در فصل سوم با عنوان «دیدگاههای موافق و مخالف درباره ی تکافل و بیمه»، ابتدا به مسئله اختلاف (اختلاف آراء دانشمندان مسلمان درباره اعتبار بیمه) می پردازیم، سپس با دلایل مستدل به بیان توجیه منطقی تکافل و امکان پذیرش آن در محیط تجاری اسلامی فعلی، به عنوان جایگزینی برای شیوه اتخاذ شده فعلی پرداخته است؛ چرا که شیوة اخیر بر محور نظام عرفی حرکت می کند.

سپس در فصل چهارم با عنوان «عوامل خارجی موثر بر سیاست های تکافل و بیمه»، به بیان تحلیلی تطبیقی از عوامل خارجی موثر بر اصول و سیاست های تکافل و بیمه پرداخته شده است. نقش و کارکرد واسطه های بیمه ای و تأثیر انتصاب و جایگاه بهره وران نیز از موضوعات مورد بحث این فصل است.

در فصل پنجم با عنوان «عوامل ضروری مؤثر بر قراردادهای بیمه و تکافل»، به ارائه بررسی تطبیقی عناصر ضروری (سود قابل تضمین و ایمان والا) تکافل و بیمه و نیز الگویی مطابق با شریعت و قابل کاربرد در حقیقت دنیای امروز پرداخته شده است.

در فصل ششم با عنوان «عوامل قراردادی موثر بر تکافل و بیمه»، به بیان نظریه ای کاربردی در مورد اسلوب مندی های موثر بر تکافل و بیمه و نیز بررسی موضوعاتی نظیر پیشنهاد و پذیرش، صدور بیمه نامه موقت، پرداخت حق بیمه، و سود بدون ادعا پرداخته شده است.

در فصل هفتم با عنوان «سازوکارهای عملی تکافل»، به بررسی کارکرد عملی تکافل در دنیای امروز می پردازد.

در فصل هشتم با عنوان «دیدگاه های نهایی»، با ارائه توصیه هایی آینده نگرانه به بیان خلاصه ای از اصول و مباحث مطرح شده در کتاب حاضر پرداخته شده است.