پیشرفت های اقتصادی و مالی اسلامی: ارائه شده در ششمین کنفرانس بین المللی اقتصاد و مالی اسلامی

معرفی کتاب

کتاب حاضر نتایج آخرین تحقیقات مالی اسلامی است که در سطح کشورهای اسلامی انجام شده است و در ششمین کنفرانس بین المللی مالی و اقتصاد اسلامی ارائه شده است.
موضوعات عنوان شده در این کتاب در چهار حوزه کلی قرار می گیرند:
1. روش شناسی اقتصاد اسلامی و ماهیت مالی اسلامی؛
2. نیاز مؤسسات مالی اسلامی به شفافیت و مدیریت ریسک و کاربرد آنها؛
3. موضوعات مرتبط با مالکیت شرکتی؛
و 4. ارزیابی عملکرد.

این کتاب از پنج بخش؛ در قالب هفده فصل به شرح زیر به رشته تحریر در آمده است.

در فصل اول با عنوان «مقدمه»؛ ضمن معرفی موضوعات کلی کتاب در مورد روش شناسی اقتصاد اسلامی و ماهیت مالی اسلامی؛ نیاز مؤسسات مالی اسلامی به شفافیت و مدیریت ریسک و کاربرد آنها؛ موضوعات مرتبط با مالکیت شرکتی؛ و ارزیابی عملکرد بحث شده است.

در فصل دوم با عنوان «جهانی سازی و مالی اسلامی»؛ ابتدا اشاره ای مختصر به رشد تجارت در سطح جهانی و تأمین مالی به وسیله ابزارهای تسهیم ریسک در طی قرون وسطی دارد. سپس در صدد بیان ارتباط بین تکنیک های مالی اسلامی که در قرون وسطی استفاده میشد و بر مبنای اعتماد متقابل بود از یک سو و نقطه زوال اعتماد در میان مسلمین از سوی دیگر می باشد و نقش این جریان در افزایش روش های تأمین مالی مبتنی بر بدهی بررسی می شود. این بخش در مورد شواهد تجربی موجود درباره رابطه بین اعتماد، توسعه مالی ـ مخصوصا تسهیم ریسک ـ و عملکرد اقتصادی توضیح می دهد. در ادامه در مورد اهمیت اعتماد متقابل در کشورهای اسلامی و لوازم اعتماد و امانتدار بودن به عنوان عوامل مشخص کننده میزان وفاداری به سیستم اخلاق اسلامی بحث می شود. و در نهایت نیز به بیان خلاصه ای از این فصل می پردازد.

فصل سوم با عنوان «عدالت باز توزیعی در یک اقتصاد توسعه یافته؛ یک چشم انداز اسلامی»؛ یک دیدگاه گزینشی از مطالب اخیر در مورد ارتباط بین توزیع عادلانه از یک سو و کارآیی و رشد از سوی دیگر ارائه می دهد همچنین تلاش دارد تا بررسی دقیقی از رویکرد اسلامی به عدالت اجتماعی ارائه دهد و همچنین از نتایج تحقیقات پیشین که به همراه محققان و دانش پژوهان دیگر و نیز اقتصاددانان و غیراقتصاددانان مسلمان و غیرمسلمان انجام شده است استفاده شود.

فصل چهارم با عنوان «اقتصاد و مالی اسلامی در کجا ایستاده اند؟»؛ درباره نگرش و توجیه منفعلانه مبنی بر برابر پنداشتن روش شناسی های غربی و اسلامی و حتی تجربه گرایی صحبت می شود که بر مبنای آن سعی در اقتباس روش های آنالیزی پذیرفته شده غربی می شود و برای این عمل یک سری استدلال های ناقصی بیان می شود. در اینجا توجه به این نکته لازم است که تفاوت زیادی بین مفهوم روش و روش شناسی متصور است.

فصل پنجم با عنوان «اندازه گیری و افشای ریسک در مالی اسلامی و مفروضات حساب های سرمایه گذاری تسهیم سود»؛ در پی توضیح مسائل کلیدی در اندازه گیری و کنترل ریسک ها در نهادهای مالی اسلامی است بخصوص مفروضات حسابهای سرمایه گذاری تسهیم سود (PSIA) در جهت اندازه گیری ریسک، مدیریت ریسک و کفایت سرمایه و نظارت.

فصل ششم با عنوان «شفافیت و نظم بازار در بانک های اسلامی»؛ به دنبال گزارش دادن از تحقیقات تجربی درباره مسائل به دست آمده درباره شفافیت و نظم بازار در بانک های اسلامی است. از آنجا که بانک های اسلامی بر مبنای تسهیم سود شکل گرفته اند شفافیت در آنها از اهمیت بیشتری در مقایسه با بانک های متعارف برخوردار است چرا که صاحبان حساب های سرمایه گذاری به اطلاعات بیشتری برای کنترل سرمایه هایشان احتیاج دارند. همچنین در مورد پبش زمینه مطالعات درباره این موضوع و ادبیات موجود درباره این موضوع است. در ادامه نیز به پوشش روش تحقیق و نتایج این مطالعه می پردازد.

فصل هفتم با عنوان «طراحی یک سیستم رتبه سنجی اسلامی: با رویکرد جامع»؛ قصد دارد یک ابزار متفاوت برای تخمین صحت عملیاتی بانکهای اسلامی را مورد ارزیابی قرار دهد. بر همین اساس پیش زمینه ای از نیاز به طراحی یک سیستم رتبه بندی مناسب برای بانکها به منظور صحت عملیات بانکها را مطرح می کند. همچنین ابعاد برجسته عملیات بانکداری اسلامی و نیز تفاوتهای آن با بانکداری مرسوم را بحث می کند و در نهایت نیز رویکردهای ممکن در طراحی سیستم رتبه بندی بانکهای اسلامی را در مقیاسی جامع بحث می کند.

فصل هشتم با عنوان «بانکداری در اسلام؟ مؤلفه های شفاف سازی مسئولیت اجتماعی شرکت»؛ به دنبال مطالعه اندازه گیری سطوح شفاف سازی اجتماعی گزارش های سالانه بانک های اسلامی در مقایسه با اصول اسلامی است. همچنین معین کردن مؤلفه های شفاف سازی اجتماعی بانک های اسلامی؛ که متعاقباً سودمندی اندازه گیری های شفاف سازی بدست آمده را مورد آزمون قرار خواهد داد.

فصل نهم با عنوان «تعبیر صاحبان حقوق از مسئولیت اجتماعی ـ حاکمیتی؛ بانکهای اسلامی : با تکیه بر اقتصاد مالزی»؛ بر موضوعات مبنایی مثل استنباط ذی نفعان در بانکهای اسلامی از مسئولیت اجتماعی ـ حاکمیتی بانکهای مذکور تمرکز دارد. بر همین اساس ابتدا در مورد پیدایش CSR در غرب را توضیح می دهد. سپس ارتباط CSR با بانکهای اسلامی را مورد تحلیل بیشتری قرار می دهد. ودر نهایت نیز سؤالات تحقیق و روش شناسی تحقیق را مورد بحث و بررسی قرار داده یافته های تحقیق را ارائه می دهد.

فصل دهم با عنوان «ارزیابی مسئولیت اجتماعی مالی اسلامی: با استفاده از تجربیات صندوق های سرمایه گذاری دارای مسئولیت اجتماعی»؛ به دنبال ارزیابی اختلاف و بررسی وضعیت مؤسسات مالی اسلامی در ارتباط با اهداف اعمال و تعهدات آنها به عنوان نهادهای کمک کننده اقتصادی به رفاه انسانی، است. در نتیجه ادبیات و مطالب مربوط به CSR که به موضوع مسئولیت اجتماعی می پردازد و CSP که به مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها توجه می کند مورد توجه قرار گرفته اند. مطابق با آنچه گذشت، این مطالعه به بررسی نظرات پژوهشگران دانشگاهی از جمله حسن و تاج الدین می پردازد. آن دو، ارزیابی عملکرد مؤسسات مالی اسلامی را در ارتباط با میزان انجام مسئولیتهای اجتماعی انسان ، مطرح کرده اند. همچنین این تحقیق به دنبال تشخیص مسیر ارتقای نقش مسئولیت اجتماعی مؤسسات مالی می باشد. تجارب صندوقهای سرمایه گذاری دارای مسئولیت اجتماعی غرب به منظور نیاز به ارتقاء رفاه انسانی ، در این تحقیق بیان شده است.

فصل یازدهم با عنوان «ارزیابی کارآیی بانکداری اسلامی: براساس مدل های رایج اقتصادسنجی»؛ به توضیح روش اصلی شاخص و چارچوب مدل های تئوریک در حالت کلی می پردازد که برای ارزیابی بانک ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ در ادامه به ارزیابی از بعضی همکاری های انجام شده در موضوع اقتصاد سنجی اسلامی پرداخته است و در مورد اینکه بانکداری اسلامی باید بعنوان یک پدیده مواجه با به کمال رسیدن حرکت های اصلاح طلبانه پویا در جوامع اسلامی بازبینی شود به بحث پرداخته است.

فصل دوازدهم با عنوان «ارزیابی مراکز مالی ویژه: مورد مطالعه ترکیه»؛ در مورد عملکرد مراکز مالی ویژه در ترکیه در طی 20 سال اخیر هم طی مدت بحران اقتصادی و هم در زمان عادی به بررسی پرداخته است. این مطالعه باعث افزایش فهم ما از مشکلات پیش روی این نهادها و عملکرد آنان در مقایسه با دیگر نهادهای مالی و سهم آنان در بخش های مالی و واقعی اقتصاد خواهد شد.

فصل سیزدهم با عنوان «سرمایه گذاری اسلامی: با توجه به شواهدی از شاخص های داوجونز و فوتسی»؛ اثر نظارت اخلاقی را بر عملکرد دو شاخص مذکور، با استفاده از تعدادی از تکنیکهای ارزیابی عملکرد، را بیان می کند. در این مقاله، با بررسی اثر وضعیتهای اقتصادی مختلف، تحقیقی جامع در مورد عملکرد صحیح هر شاخص ارائه شده است.

فصل چهاردهم با عنوان «تحقیق و پـژوهشی درباره مدلهای بدیل بانکداری اسلامی»؛ چشم انداز ارزیابی مدل های نظری سیستمیک بانکداری اسلامی را در یک نظم و ترتیب تاریخی توضیح می دهد. همچنین ماهیت این انتقال نهادی و مفهومی را به تصویر می کشد. در عین حال ابعاد منظم، زیست پذیر، توسعه ای، متعالی و انسان دوستانه و جهانی بانکداری اسلامی را نشان می دهد. به طور خاص بر مبنای بازبینی جامع مدلهای بدیل بانکداری اسلامی، این فصل این حقیقت را روشن می سازد که سیستم بانکدرای اسلامی ذاتاً از محدوده واسطه گری مالی محض فراتر رفته و به گونه ای اجتناب ناپذیر، یک چارچوب، زیربنا و طرح منظم، منصفانه و متعالی، جامع و جهانی از بانکداری اسلامی را شامل می شود.

فصل پانزدهم با عنوان «بسیج منابع بدون بهره برای پروژه های سرمایه ای عمومی: کاربرد وام های داخلی اسلامی»؛ به دنبال پاسخ گویی به این سئوال است که آیا راه جدیدی برای تأمین مالی پروژه های سرمایه بر عمومی لازم بدون افزایش مالیات، افزایش بدهی ملی یا ایجاد تورم وجود دارد؟

فصل شانزدهم با عنوان «تجزیه و تحلیل مطالعه امکان سنجی اجرای مشارکت مناقصه در بانک های اسلامی اندونزی»؛ این مقاله در تلاش است که مطالعه امکان سنجی مشارکت مناقصه را در جایگاه تسهیلات برای مشتریان با استفاده از نگرش کیفی و تحلیل حساسیت را مورد بررسی قرار دهد.

فصل هفدهم با عنوان «ضرورت بهسازی قانونی برای بوجود آوردن مبنای قانونی اوراق بهادار برمبنای دارایی (صکوک) در اندونزی»؛ هدف این فصل بوجود آوردن مقدمه ای برای بازبینی بعضی قوانین است که می توانند یک محیط قانونی مساعد در جهت اطمینان بخشیدن به اوراق بهادار دارایی اسلامی بوجود آورند. این فصل به دنبال توضیح دلیل این است که چرا اوراق بهادار دارایی مناسب ترین روش تامین مالی در جهت بسیج منابع برای نهادهای اسلامی است و چرا رویه قانونی موجود در اندونزی بصورت کامل مناسب نیست و نیاز به بازبینی دارد.