مؤلفه های آموزشی توسعه انسانی

معرفی کتاب

این اثر در پی پاسخگویی به این پرسش است که چنانچه جامعه اسلامی بخواهد به تعالی انسانی دست یابد، در آموزش این جامعه چه ویژگی هایی را باید مورد نظر قرار داد؟، پاسخ به این پرسش با توجه به مبانی انسان شناسی که منجر به تعیین اهداف آموزشی می شود، با در نظر گرفتن مبدأ و غایت هستی، پاسخی متفاوت نسبت به آنچه که در غرب رایج است می طلبد که در این کتاب، به آن پرداخته شده است.

این کتاب شامل چهار بخش است:

بخش اول ابتدا به مفهوم شناسی توسعه از حیث لغوی و اصطلاحی می پردازد و اصطلاحات رایج در این حوزه را نیز مورد بررسی اجمالی قرار می دهد. سپس سیر تحولات در توسعه را مبتنی بر رویکردهای موجود بیان می دارد که در آن به رویکرد رفاه انسانی، نیازهای اساسی، توسعه منابع انسانی و در نهایت توسعه انسانی اشاره می کند. همچنین نظریه های توسعه که بر عوامل انسانی، اجتماعی و فرهنگی تأکید دارند و بر جریان توسعه انسانی مؤثر واقع شده اند، مورد بررسی قرار می دهد.

بخش دوم به بررسی چارچوب فکری توسعه انسانی در غرب اختصاص یافته است تا مفهوم و هدف توسعه انسانی در قالب این چارچوب فکری قابل درک باشد. عناصری مانند عقلانیت، آزادی، فردگرایی و سرمایه، شاکله این نظام فکری را پایه ریزی کرده اند که با توجه به این نظام فکری، در بخش دوم مؤلفه های آموزشی توسعه انسانی و آثار آن در آموزش مورد بررسی قرار می گیرد.

در بخش سوم این مفاهیم مانند مفهوم توسعه انسانی و عناصر زیربنایی مانند آموزش، علم و عقلانیت مورد نقد قرار گرفته اند تا زمینه برای ورود به دیدگاه اسلامی فراهم شود. بخش چهارم شامل دو فصل است؛ ابتدا با توجه به واژه شناسی قرآنی، واژه هایی مانند رشد، وسع و هدایت که با مفهوم توسعه مرتبط هستند مورد بررسی لغوی و اصطلاحی قرار گرفته اند.

سپس با انتخاب رشد به عنوان واژه کلیدی، با مراجعه به تفاسیر ذیل آیات مربوطه، مفهوم مصطلح قرآنی و ویژگی های آن، عوامل مؤثر و عوامل مخرّب آن - که ذیل واژه غیّ بررسی می شود، مورد مداقه قرار می گیرد. آنگاه مفهوم توسعه انسانی بر اساس ویژگی های استخراج شده، مورد بازتعریف قرار گرفته است. در این بازتعریف، اصطلاح «تعالی انسانی» به عنوان اصطلاح جایگزین «توسعه انسانی» پیشنهاد شده که از این پس نیز مورد استفاده در کتاب قرار گرفته است