پژوهش های تفسیری در سازمان؛ استراتژی های پدیدارشناسی و پدیدارنگاری

معرفی کتاب

پژوهش تفسیری، به زبان ساده، کاوش گری در دنیای هزارتوی تجارب و برداشت های متنوع و مختلف افراد از پدیده هاست. در همین راستا، در این کتاب نیز سعی شده دو استراتژی پژوهش تفسیری (پدیدارشناسی و پدیدارنگاری) معرفی شوند تا بدین طریق ابزاری در اختیار علاقه مندان به پژوهش های تفسیری قرار داده شود. در این کتاب به منظور فهم بهتر جایگاه و نقش استراتژی های مورد بحث (پدیدارشناسی و پدیدارنگاری) در پژوهش های اجتماعی و سازمانی، ابتدا به بازاندیشی و انعکاس گری در مورد پیش فرض ها و موضوعات بحث انگیز مهم مربوط به علم، ماهیت روش علمی، پژوهش و شناخت شناسی های بدیل اثبات گرایی در عرصه علوم اجتماعی پرداخته شده است.

نویسندگان در فصل اول با عنوان «بازاندیشی»، ضمن طرح سئوالاتی از قبیل: 1. ره آورد بکارگیری رویکرد علوم طبیعی در پژوهش های علوم اجتماعی چه بوده است؟ 2. موضوع مورد مطالعه علوم اجتماعی چه تفاوتی با موضوع علوم طبیعی دارد؟ 3. آیا دانش تفسیری حاصل از پژوهش های اجتماعی تفسیری دانش معتبری است؟ 4. مواضع هستی شناختی و شناخت شناختی مختلف مطرح در علوم اجتماعی کدامند؟ 5. علت مطرح شدن نظریات هستی شناختی و شناخت شناختی جدید در عرصه علوم اجتماعی چیست؟؛ به دنبال اهداف زیر می باشند: 1. ترغیب بازاندیشی در مورد روش های پژوهشی مطالعات سازمان. 2. بازاندیشی در مورد ماهیت علم و پژوهش. 3. بحث و بازاندیشی در مورد علم اجتماعی تفسیری. 4. مرور بعضی اندیشه ها و نظریات مربوط به تفاوت علوم اجتماعی و علوم طبیعی. 5. آشنایی مقدماتی با بعضی نظریات شناخت شناسی جدید در علوم اجتماعی.

فصل دوم با عنوان «پدیدارشناسی»، سعی دارد با مروری اجمالی بر مبانی فلسفی استراتژی پژوهشی پدیدارشناسی که در واقع محور اصلی مطالعات تفسیری در علم اجتماعی است، ضرورت بازگشت مطالعات علم اجتماعی و همچنین مطالعات سازمانی را از دنیای تصنعی و علیت محور علوم طبیعی به زیست جهان معنامحوری که باید پایه پژوهش های علوم اجتماعی قرار گیرد روشن نماید. از این رو با استفاده از رویکردی که هوسرل آن را در پاسخ به عدم تناسب و کفایت بکارگیری روش های علوم طبیعی در علوم اجتماعی و همچنین به منظور بنیان نهادن مبنایی اصیل برای پژوهش های علوم اجتماعی نظم و نسق بخشیده است (پدیدارشناسی) و ارائه توضیحاتی در مورد شیوه اجرای این گونه پژوهش ها در عرصه مطالعات سازمانی، سعی شده است به ارتقای جایگاه مطالعات تفسیری در علم اجتماعی و به ویژه عرصه مطالعات سازمان و مدیریت پرداخته شود.
نویسندگان در این فصل ضمن طرح سئوالاتی از قبیل: 1. پدیدارشناسی در پاسخ به چه مشکلی (مشکلاتی) پدید آمد؟ 2. مفاهیم و اصول مکتب پدیدارشناسی هوسرل چیستند؟ 3. رویکردهای عمده پدیدارشناسی کدامند و تفاوت آن ها در چیست؟ 4. انتقادات هایدگر به پدیدارشناسی هوسرل از موضع روش شناسی چیست؟ 5. چگونه می توان یک پروژه پژوهشی را با استفاده از استراتژی پدیدارشناسی انجام داد؟؛ به دنبال اهداف زیر می باشند: 1. معرفی خاستگاه پیدایش مکتب پدیدارشناسی. 2. آشنایی با دو رویکرد عمده استراتژی پژوهش پدیدارشناسی. 3. معرفی روش فلسفی هوسرل برای دستیابی به ذات پدیدارها. 4. ارایه گام های اجرایی هر دو رویکرد پدیدارشناسی. 5. آشنایی با تفاوت های رویکرد توصیفی (هوسرلی) و تفسیری (هایدگری) پدیدارشناسی.

فصل سوم با عنوان «پدیدارنگاری»، ابتدا به ارائه پیش فرض های اصلی و خاستگاه این استراتژی پژوهشی پرداخته و متعاقباً به تشریح مفاهیم و اصطلاحات اصلی، که فهم درست این استراتژی منوط به درک آن هاست پرداخته شده است. همچنین به منظور فراهم کردن مقدمات اجرای این استراتژی، در نهایت، مراحل اجرایی این استراتژی پژوهشی را به تفصیل ذکر شده و خلاصه نمونه ای از پژوهش های انجام شده با استفاده از این استراتژی را همراه با انتقادات مطرح شده در مورد آن ارائه شده است.
این فصل همچنین ضمن طرح سئوالاتی از قبیل: 1. استراتژی پژوهشی پدیدارنگاری در کجا و به چه صورت پدید آمده است؟ 2. استراتژی پژوهشی پدیدارنگاری بر چه پیش فرض هایی استوار است؟ 3. جایگاه پدیدارنگاری در میان پارادایم های پژوهشی و دیگر استراتژی های پژوهش چگونه است؟ 4. پدیدارنگاری چگونه به توصیف تجارب زیسته مشارکت کنندگان می پردازد؟ 5. تفاوت ها و شباهت های پدیدارنگاری و پدیدارشناسی چیست؟؛ به دنبال اهداف زیر می باشد: 1. معرفی خاستگاه استراتژی پژوهشی پدیدارنگاری. 2. معرفی پیش فرض های پدیدارنگاری. 3. تشریح مبانی نظری استراتژی پدیدارنگاری. 4. بررسی ماهیت و ساختار تجربه در استراتژی پژوهشی پدیدارنگاری. 5. ارایه شیوه اجرای یک پروژه پژوهشی پدیدارنگاری.