امنیت

معرفی کتاب

امنیت را می توان از جمله مفاهیم بنیادینی به شمار آورد که از حیث تبارشناسی، ریشه در شکل گیری اولین اجتماعات بشری دارد و در داستان آفرینش به آن توجه ویژه شده است. به همین خاطر، اهمیت نظری و کاربردی آن آشکار و حجم متون و دیدگاه های ارایه شده در باب آن بسیار است.
امنیت در گفتمان دینی و مکتب اسلام نیز موضوع بحث بوده است و به همین خاطر می باشد که پرسش از نظریه، الگو و راهبردهای امنیت در حوزه گفتمان اسلامی، نه تنها موضوعیت دارد بلکه ضروری می باشد. امنیت در اثر حاضر از منظری درون دینی مورد بحث قرار گرفته و از این حیث می توان کتاب را حاوی اندیشه و نظری تازه ارزیابی نمود. نویسنده در این اثر جهت بررسی پرسش «چیستی و اصول اصلی حاکم بر نظریه اسلامی امنیت»، چند گام پژوهشی را برداشته است: نخست- امنیت از منظری تخصصی و کاربردی مورد بررسی قرار داد هاست. هدف از این اقدام، «موضوع شناسی» بوده تا از این طریق در مقام بیان نظریه اسلامی، مرزهای موضوعی حفظ گردد و در نهایت نظریه ارایه شده با نیازهای نظری و عملی جوامع در حوزه امنیت پژوهی، انطباق داشته باشد. دوم- گفتمان های اصلی در حوزه امنیتی (از منظر اسلامی) شناسایی، تحلیل و معرفی شده اند. هدف از این اقدام شناخت مرزهای نظریه اسلامی امنیت از طریق ترسیم ضدیت های گفتمانی آن بوده است. به همین خاطر دو گفتمان اصلی «جاهلی» و «توحیدی» معرفی و دو تصویر متفاوت از امنیت ارایه شده اند. سوم- متناسب با مرزهای گفتمانی بیان شده، ارکان نظریه اسلامی امنیت ـ مستند به قرآن کریم ـ استنباط و ارایه شده اند. نتیجه این اقدام، ترسیم الگوی مفهومی تازه ای از امنیت مطابق با اصول مکتب اسلام می باشد که از ظرفیت اقناع فکری و کارآمدی سیاسی، بیشتری برخوردار است.

کتاب از پنج فصل به شرح زیر تشکیل شده است.

هدف از فصل اول با عنوان «چارچوب نظری»؛ این است تا چارچوب و مبنایی اسلامی برای تحقیق در موضوع امنیت، ارایه گردد. چارچوبی که به اقتضای ماهیتش امکان کاربرد در سایر پژوهش هایی که به دنبال پاسخ گویی از رویکرد اسلام در موضوعی خاص هستند را دارد.

فصل دوم با عنوان «موضوع شناسی»؛ موضوع «امنیت» مورد بررسی «موضوعی» با رویکردی انتقادی قرار می گیرد تا از این طریق «تلقی» محقق از این واژه و مرزهای مفهومی آن در مکتب اسلام مشخص گردد. آنچه در فصول بعدی از «رویکرد اسلامی» در ارتباط با «امنیت» ذکر می شود، در واقع ناظر بر همین معنا از امنیت است. برای این منظور مرزهای مفهومی و اصول گفتمانی حاکم بر معنای اصطلاحی امنیت تحلیل و تشریح می شود و در نهایت گفتمان ایجابی مورد نظر مکتب اسلام پیشنهاد می گردد.

فصل سوم با عنوان «مرزهای گفتمانی امنیت در جاهلیت»؛ بررسی شده، ارکان و ویژگی های ساختاری آن بیان شده است.

فصل چهارم با عنوان «مرزهای گفتمانی امنیت در اسلام»؛ مرزهای گفتمانی امنیت به عنوان مبنای ورود به حوزه مطالعات امنیت در اسلام مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.

نویسنده در فصل پنجم با عنوان «نظریه اسلامی امنیت؛ الگوی تحلیلی فضامحور»؛ بیان می نماید که تصویر ارایه شده از اصول و مرزهای گفتمانی امنیت در مکتب اسلام (گفتمان توحیدی) دلالت بر آن دارد که ایمنی از حیث ماهوی در اسلام دستخوش تحول شده و معنا، مبانی و در نتیجه راهبردهایی متمایز از آنچه در گفتمان جاهلی مرسوم بوده است، می یابد.
لذا در فصل حاضر ماهیت مذکور مورد بحث قرار گرفته و پژوهشگر با ارایه نظریه ای جدید در حوزه مطالعات امنیتی، تلاش می نماید تا دستگاه تحلیلی نوینی را به عنوان بدیل دستگاه های عرفی گرای جاری پیشنهاد نماید. برای این منظور «رویکرد تحلیلی فضا محور» معرفی و سپس امنیت در چارچوب آن تحلیل می گردد.