سنن جاهلی عرب و روش برخورد قرآن کریم

معرفی کتاب

خداوند متعال قرآن را برای هدایت خلق نازل فرموده است تا بشر با بهره گیری از تعالیم آن با ایجاد جامعه ای با حاکمیت احکام انسان ساز اسلامی در مسیر کمال و رشد سیر نماید. در قرآن کریم آیات فراوانی به وضعیت اخلاقی- رفتاری اعراب جاهلی اشاره دارد که می توان به ویژگیهای شخصی اعراب جاهلی از جمله سخاوت، شجاعت، وفاداری و ...، روابط و آداب حاکم بر خانواده شامل ازدواج و شیوه ها و انواع آن طلاق و انواع آن و سنن آنها در مورد فرزندان و آداب و رسوم اجتماعی آنها از جمله شعرسرایی، تقلید کورکورانه، عصبیت، تفاخر، خرافه گرایی، و .... اشاره کرد. دقت و تدبیر این آیات و آیات مرتبط با آنها نشان دهنده این است که قرآن کریم با همه سنن اعراب جاهلی، برخورد یکسانی نداشته بلکه هدف اصلی که الهی بودن و تلاش در جهت رضای خداوند است را مدنظر قرار داده، روشهای متفاوتی را برای تحول رفتار های اعراب جاهلی در پیش گرفته است که عبارتند از: روش مستقیم و غیر مستقیم که مواردی چون تدریج در تحریم یا وجوب احکام ، هجرت، سرگذشت انسانهای پیشین، بیان مسائل در قالب سوال، روش مقایسه و ... را شامل می شود . روش قرآن کریم و پیغمبر اکرم (ص) در برخورد با سنن اعراب جاهلی می توان به اصولی چون خودسازی رهبر، استفاده از تجربه و تاریخ، توجه به افراد یتیم، هماهنگی قول و فعل ، اعتدال و میانه روی، پایبندی به اصول اخلاقی، استفاده از ظرفیت های موجود در جهت اهداف و ... برخورد با مظاهر جاهلیت که به صورت ناهنجاری در جوامع پیدا کرده است دست یافت.

کتاب حاضر با هدف بررسی سنن جاهلی عرب و روش برخورد قرآن کریم به رشته تحریر در آمده است.

سئوال های اصلی پژوهش حاضر عبارتنداز: قرآن کریم در ترسیم سنن حاکم بر جامعه عرب پیش از اسلام چه مواردی را مطرح می کند؟ موضع گیری قرآن کریم در قبال چنین سنت هایی چگونه است؟

همچنین فرضیه های پژوهش حاضر عبارتنداز: قرآن کریم موارد شاخصی از سنن پیش از اسلام چه در مورد ویژگی های شخصیتی اعراب جاهلی مانند سخاوت، وفاداری، شجاعت و غیره و چه در حوزه روابط و آداب حاکم برخانواده مانند نکاح، طلاق، قتل فرزندان و غیره و چه در حوزه آداب و رسوم اجتماعی مانند تقلید کورکورانه، عصت، تفاخر، خرافه گرایی و غیره مطرح نموده است.
قرآن کریم سنن عرب جاهلی را بر اساس اصول مختلفی چون آخرت گرایی، خود سازی و آماده شدن رهبر برای پذیرش مسئولیت، پذیرش مشترکات در تحول جامعه، هجرت در صورت نامساعد بودن محیط، استفاده از تجربه و تاریخ، توجه به علم, تعقل و تدبر، توجه به افراد یتیم، آخرت گرایی و عاقبت اندیشی، اعتدال و میانه روی و غیره جهت بخشیده، رذائل اخلاقی را در همه سطوح رد کرده و فضائل اخلاقی را جایگزین آن نموده است.

کتاب مشتمل بر سه فصل است.

در فصل اول با عنوان «کلیات» مباحثی چون: معنای جاهلیت، موقعیت جغرافیایی شبه جزیره عربستان، سنن و عوامل به وجود آمدن سنت ها و نظام قبیله ای طرح شده است.

در فصل دوم به بررسی خصلت ها و ویژگی های اخلاقی - رفتاری عرب جاهلی پرداخته شد

و در فصل سوم روش های رویارویی قرآن کریم و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با سنن عرب جاهلی مورد بحث قرار گرفت.

همچنین روش پژوهش حاضر؛ روش توصیفی ـ تحلیلی است.

عناوین فصل های کتاب عبارتنداز:

فصل اول: کلیات

فصل دوم:خصلت ها و ویژگی های اخلاقی ـ رفتاری عرب جاهلی

فصل سوم: روش های رویارویی با سنت های عرب جاهلی در قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)