گفتارهایی در باب قرآن، فقه، فلسفه

معرفی کتاب

کتاب حاضر که مجموعه مقالاتی از نویسندگان مختلف می باشد؛
تلاش دارد تا نخست، توجه به منابع اصیل دینی به مثابه مراجعی معتبر که نمی توان بدون عنایت به آنها از بنای نظریه بومی کارآمد سخن گفت. دوم، توجه به اصول و قواعدی که ما را قادر می سازد تا مسائل جهان معاصر را در چارچوب اصول و مبانی معتبر بومی درک و فهم نماییم؛ و سوم، آشنایی انتقادی با فلسفه های نوین.

کتاب حاضر در سه بخش و در قالب ده فصل به زیر می باشد:

بخش اول با عنوان «علوم قرآن و حدیث»، در قالب سه فصل می باشد.
فصل اول با عنوان «چگونگی یافتن نظایر آیات در روش تفسیر قرآن به قرآن»، نگارنده ابتدا بعد از معرفی روش تفسیر قرآن به قرآن، در جهت پاسخ دهی به این سئوال که: چگونه می توان نظایر آیات را در روش تفسیر قرآن به قرآن به دست آورد، اقدام نموده است. بر همین اساس ابتدا واژه نظیر را در لغت و اصطلاح معنا نموده است و ادامه به بررسی نظایر لفظی و معنوی و انواع آنها پرداخته است.
در فصل دوم با عنوان «تفسیر به رأی؛ چیستی و چرایی»، نگارنده ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی تفسیر، رأی و باء پرداخته و در ادامه چیستی و چرایی تفسیر به رأی را با عنایت به منابع امامیه، منابع اهل سنت، و قرآن، مورد بررسی و نقد قرار داده است.
فصل سوم با عنوان «ملاکهای نقد متن حدیث»، در مورد ملاکهای نقد حدیث و چگونگی بدست آوردن آن بحث می نماید.

بخش دوم با عنوان «فقه و اصول»، شامل چهار فصل زیر می باشد.
در فصل چهارم با عنوان «ماهیت احکام حکومتی و نسبت آن با احکام اولی و ثانوی»، نگارنده ضمن معرفی و تعریف حکم حکومتی و غیرحکومتی، تعریف های ارائه شده از شهید اول، شهید ثانی، محقق اردبیلی، صاحب جواهر، امام خمینی، علامه طباطبایی، و تنی چند از محققان معاصر، را مورد بررسی قرار داده و سپس تعرف پیشنهادی را ارائه داده است و در ادامه رابطه احکام حکومتی با احکام اولی و ثانوی را مطرح کرده است.
فصل پنجم با عنوان «دفاع مشروع در فقه و حقوق بین الملل»، ابتدا به بررسی تاریخچه دفاع مشروع در فقه و حقوق بین الملل پرداخته و در ادامه به بررسی شرایط دفاع مشروع در فقه و حقوق بین الملل اقدام شده است.
فصل ششم با عنوان «جایگاه شناخت موضوع و روش های آن در فقه امامیه»، ابتدا به تبیین واژه های مربوط پرداخته شده و در ادامه مسئله موضوع شناسی و نقش و جایگاه فقیه در آن مورد بررسی قرار گرفته و در پایان روش های شناخت موضوع بررسی شده است.
فصل هفتم با عنوان «حقوق و تکالیف خبرنگار در فقه امامیه»، نگارنده به دنبال تبیین حدود و نیز حقوق خبرنگار در فقه می باشد. همچنین حدود و وظایف خبرنگار در ادامه به بحث و بررسی گذاشته شده است. محدودیت هایی از قبیل ممنوعیت از اضلال و گمراهی، ممنوعیت از تجسس و افشاگری اسرار دیگران به تفصیل با مراجعه به متون فقهی و روایی به گونه ای اجتهادی و استدلالی بررسی و تبیین شده است.

بخش سوم با عنوان «فلسفه و کلام»، در قالب سه فصل زیر می باشد:
فصل هشتم با عنوان «ساحات معرفت و جایگاه علوم انسانی و اسلامی»، تلاش دارد تا علوم اسلامی و اسلامی را در ذومراتب بودن حقیقت انسانی به ویژه آگاهی و حقیقت و عطف توجه به این مراتب و ارتباط میان آنها، مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.
فصل نهم با عنوان «جایگاه عقل و عقلانیت در جریانهای نصگرا در سده های نخست»، نگارنده به دنبال بررسی این موضوع است که آیا گروه ها و جریانهای مورد بررسی، عقل را به عنوان منبع و روش مستقل کشف حقیقت محسوب می کردند یا تنها آنرا به عنوان ابزار معنایابی از نصوص و دفاع از آنها به کار می گرفتند. و اینکه اگرعقل را منبع و مجرای مستقلی برای کشف حقایق الهی می دانستند در حل مسائل نظری یا مشکلات عملی، آیا عقل را مقدم بر نص می دانستند یا قائل به تقدم نص بر عقل بودند.
فصل دهم با عنوان «سه قرائت معاصر از یک فلسفه جدید»، نگارنده به بررسی سه قرائت فلسفی در مورد ملاصدرا به نام های قرائت همدلانه از استاد جوادی آملی، قرائت نقادانه از استاد مصباح یزدی، و قرائت نظام مند از استاد مطهری، پرداخته است.