قرض و قرض الحسنه: جایگاه آن در قرآن، حدیث و فرهنگ جاری جامعه

معرفی کتاب

قرض الحسنه سنتی نیکو از سنتهای الهی است که عمل به آن می تواند هم فرد و هم جامعه را از بسیاری از مشکلات دور ساخته و باعث تعالی ارزشهای اخلاقی عاملان آن گردد؛ در واقع قرضالحسنه از منظر قرآن و سنت، یک «فرصت» تلقی شده است؛ فرصتی برای کسب فضایل و رحمت الهی. متأسفانه امروزه بسیاری از بانک ها، صندوق ها و مؤسسات مالی اعتباری و حتی اشخاص حقیقی از نام قرض الحسنه بهره می برند در حالی که عمل آنان تفاوتی بسیار فاحش با قرض الحسنه واقعی دارد و چه بسا در موارد قابل توجهی فعالیت های آنان در نقطه مقابل قرض الحسنه و در ردیف «قرض سیئه» قرار خواهد گرفت. ناآشنایی بسیاری از متولیان امر قرض الحسنه با مفهوم و آثار قرض الحسنه در آموزه های ناب دینی، ضرورت انجام پژوهشی برخاسته از قرآن و روایات را دو چندان می کند. امید است نگارنده توانسته باشد با تألیف این اثر گامی هرچند کوچک در این عرصه برداشته باشد.

کتاب حاضر رویکردی است قرآنی ـ روایی به موضوع «قرض الحسنه» که در دو فصل نگاشته شده است:

فصل اول به تعریف قرض الحسنه و جایگاه و آثار مختلف اخروی و دنیوی آن اختصاص دارد.

در فصل دوم نیز به بررسی مفهوم قرض الحسنه از دیدگاه قرآن و احادیث و مقایسه آن با مفهوم رایج در جامعه پرداخته شده است. در بخش قرآنی، ابتدا با روش تحقیق موضوعی در قرآن مجید و با تدبر در آیات مربوط به قرض و سیاق آن ها، نکاتی مهم و قابل توجه استخراج گردیده و سپس برای تصحیح و تکمیل یافته ها و برداشت ها از تفاسیر مختلف اعم از شیعی و سنی، ذیل آیات و سیاق های مورد نظر در تحقیق موضوعی، یادداشت برداری های لازم انجام شده است.

در مرحله تدوین، دستاوردهای تحقیق موضوعی و تدبر مستقیم در قرآن کریم با مطالب جمع آوری شده از تفاسیر قدیم و جدید تکمیل و تصحیح گردیده است. در بخش روایی به مجامع حدیثی شیعی و سنی مراجعه شده و احادیث، در حد توان گردآوری و مطابق شیوه دیرینه علمای حدیث در بررسی احادیث عمل شده است؛ تا آنجا که شرحی به صورت پراکنده از این احادیث وجود داشته مورد مراجعه قرار گرفته و فیش برداری لازم صورت گرفته است. در مورد بسیاری از احادیث گردآوری شده نیز که با مشکل فقدان شرح و ترجمه روبرو بوده است، با راهنمایی صاحب نظران محترم و دقت و تدبر در مضامین آن ها سعی شده است نکات مهم و مرتبط استخراج گردد.

در بخش پایانی، در مورد نحوه کار و عمل کرد و همچنین تصورات و شناخت مردم و متولیان از قرض الحسنه تحقیق شده و هر جا که لازم بوده به اطلاعات حاصل از مراجعه مستقیم به صندوق های قرض الحسنه و مؤسسات مشابه، اشاره شده است.

مباحث اصلی کتاب حاضر به شرح زیر می باشد:

***فصل اوّل: تعریف و جایگاه قرض الحسنه

1. تعریف قرض و قرض الحسنه

2. جایگاه قرض الحسنه

***فصل دوم:تفاوتهای مفهوم قرآنی ـ حدیثی قرض الحسنه با مفهوم رایج آن در جامعه اسلامی ایران

1. مفهوم قرض الحسنه از دیدگاه قرآنکریم و حدیث

2. مفهوم رایج قرض و قرض الحسنه در جامعه اسلامی

3. تفاوتهای مفهوم قرآنی حدیثی قرضالحسنه با مفهوم رایج آن

4. بررسی موانع و راه های ترویج فرهنگ قرض الحسنه