مفاتیح الغیب (دوره دو جلدی)

معرفی کتاب

کتاب حاضر، یکی از آثار ارزنده فلسفه اسلامی است. مفاتیح را صدر المتألهین، در موقعی که مبانی خویش را کاملاً محکم نموده بود، نوشته است، لذا مورد توجه اهل ذوق قرار گرفته و اهل فن آن را بر بسیاری از کتب دیگر صدر المتألهین ترجیح داده اند. بیشتر مسائل مربوط به معارف مبدأ و معاد، در این رساله، مندرج است.
صدر المتألهین در این کتاب، در صدد بیان مبدأ و معاد ، اسرار و نکات عرفانی مستفاد از قرآن است که در نوع خود مفید می باشد.
کتاب، مشتمل بر یک خطبه و بیست مفتاح است که این مفاتیح، برخی، شامل چندین فاتحه و بعضی، دارای چندین مشهد و پاره ای، حاوی چندین فصل و دسته ای، واجد چندین باب و بعضی، مشتمل بر چندین لمعه و تعدادی، شامل چندین اشراق است.
هدف صدر المتألهین در این کتاب، کشف و بیان معارف قرآن است به نحوی که مطابق عرفان و برهان باشد. وی، در مفاتیح به تطبیق فلسفه و عرفان و قرآن پرداخته و سعی دارد نظریه مهم انطباق قرآن و برهان و عرفان را نشان دهد. از مقدمه کتاب برمی آید که کتاب مذکور، نزد وی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چون آن را به فرمان یک سروش غیبی نگاشته است.
کتاب، مشتمل بر بیست مفتاح به شرح زیر است:
۱. مفتاح اول، در اسرار حکمیه متعلق به قرآن به طریقه اهل عرفان ( شامل دوازده فاتحه)؛
۲. مفتاح دوم، در اشاره به اغراض رحمانی و مقاصد الهی که در این کتاب مبین مذکور است( شامل نه فاتحه)؛
۳. مفتاح سوم، در ماهیت و مفهوم علم و بیان شرف و فضل آن( شامل هشت مشهد)؛
۴. مفتاح چهارم، در مراتب کشف و مبادی آن( شامل هیجده مشهد)؛
۵. مفتاح پنجم، در معرفت ربوبیت، اعم از اثبات وجود باری و نبوت جمالی و جلالی و اسماء و افعال( شامل سه مشهد)؛
۶. مفتاح ششم، در ماهیت میزان که در قرآن است( شامل هفت مشهد)؛
۷. مفتاح هفتم، در کشف از معرفت ذات حق و اسماء و صفات و آیات و آثار او به اسلوبی دیگر( شامل سه مشهد)؛
۸. مفتاح هشتم، در معرفت افعال خدای تعالی و اقسام آن( شامل چهار فصل)؛
۹. مفتاح نهم، در احوال ملائکه بر نمطی دیگر( شامل پنج فصل)؛
۱۰. مفتاح دهم، در اشاره به اقسام اجسام و احوال آنها( شامل چهار فصل)؛
۱۱. مفتاح یازدهم، در اثبات جواهر عقلیه
۱۲. مفتاح دوازدهم، در اثبات صورت عالم؛
۱۳. مفتاح سیزدهم، در اثبات عالم روحانی ( شامل هشت مشهد)؛
۱۴. مفتاح چهاردهم، در سلوک عبد به سوی خدای تعالی( شامل شش مشهد)؛
۱۵. مفتاح پانزدهم، در شرح ماهیت انسان( شامل سه باب و چهار اشراق و نه مشهد)؛
۱۶. مفتاح شانزدهم، در اشاره به ملکوت آسمان( شامل پنج لمعه)؛
۱۷. مفتاح هفدهم، در علم معاد و تحقیق حشر نفوس و کیفیت بازگشت آنها به خدا( شامل هشت اشراق)؛
۱۸. مفتاح هجدهم، در اثبات حشر جسمانی و بعث بدن ها ( شامل هفت مشهد)؛
۱۹. مفتاح نوزدهم، در اشاره به اقسام معاد( شامل بیست مشهد)؛
۲۰. مفتاح بیستم، در اشاره به ریاضت و تقسیم آن.