صلیب نخل

معرفی کتاب

این درست که خاستگاه سنت داستان گویی در مدیوم رمان و داستان کوتاه، فرهنگ و ادبیات غرب بوده است، ولی ما نیز در ادبیات کهن کشورمان سنت های روایی خود را (به نظم و نثر) داشته ایم. افزون بر این به عنوان ایرانیانی مسلمان، در کتاب آسمانی خود نیز قصصی داریم که از منظر محتوا و فرم روایت منحصر به فرد هستند. البته در این مختصر قصد پرداختن به قصص قرآنی و ویژگی های آن و نقاط اشتراک و افتراقش با قصص انسانی را نداریم، اما در این باب علی موسوی گرمارودی نوشته ای کوتاه اما خواندنی دارد که در ابتدای کتابِ صلیب نخل به عنوان مقدمه منتشر شده است.

کتاب حاضر چهارمین چاپ از کتابی ست که در گذشته با نام «در مسلخ عشق» توسط همین ناشر دو بار منتشر شده بود و حالا بعد از یک نوبت چاپ توسط انجمن قلم (با عنوان صلیب نخل)، دوباره توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به زیور چاپ آراسته شده است.

این ناشر نیز برای چاپ چهارم کتاب از عنوان صلیب نخل استفاده کرده است. صرف نظر از عنوان کتاب، چاپ جدید مزیتی بارز به چاپ های قبلی دارد که حاصل تجدیدنظر و ویراست تازه ای است که علی موسوی گرمارودی از آن ارائه داده است. همچنین مقاله ای به عنوان پیش گفتار به کتاب افزوده با عنوان «نگاهی به قصه در قرآن و تفاوت آن با قصه ما».

این نوشته نکته ای کلیدی دارد که می تواند مدخل خوبی برای پرداختن به این کتاب باشد. گرمارودی به درستی با توجه به مستنداتی که از آیات و روایات استخراج کرده و قیاسی که میان قصه های قرآنی با قصه های بشری انجام داده، به این جمعبندی رسیده است که «وجه تفارق داستان های قرآنی از قصه های بشری تقابل دانش و تخیل است».

همچنین اشاره کرده است که محتوای قصه های قرآنی حق است و حقیقت، در حالی که محتوای قصه های بشری آمیخته است با تخیل. با این فرض باید گفت موسوی گرمارودی نیز کوشیده قدم به راهی مشابه با قصه های قرآنی بگذارد. او برای این منظور رخدادهایی واقعی را دستمایه داستان های این مجموعه قرار داده و از آیات و روایات مذهبی و اتفاقاتی برگرفته از تاریخ اسلام به عنوان منابع داستانهایش سود برده است.

این کتاب از سی وهشت داستان کوتاه با مضامین مختلف مذهبی تشکیل شده است: جوانمردی و حمیت؛ مسابقه؛ در آغوش صحرا؛ بوی بهشت؛ شیر زن احد؛ گردن بند مروارید؛ سرسختی اباذر؛ شوق شهادت، جانشین پیامبر در پیشگاه قاضی، وفای به عهد، فداکاری و ژرف نگری، تشنگی و... از عناوین داستان های این کتاب هستند. عنوان کتاب برگرفته از یکی از همین داستان های کوتاه است. نویسنده در مورد برخی از داستان ها منابع مورد استفاده خود را به صورت پی نوشت مورد اشاره قرار داده است.

«صلیب نخل» داستان به دار آویخته شدن میثم تمار در سومین سال حکومت یزیداست. به دستور یزید یاران علی و فرزندش حسین (ع) را از میان بردارد. یکی از این افراد میثم بود. رئیس شهربانی با یافتن میثم در قادسیه او را به کوفه و ازآنجا نزد عبید ا... بن زیاد، حاکم کوفه آورد. ابن زیاد خطاب به میثم میگوید: جان به در نخواهی برد. مگر از علی بد بگویی و بیزاری جویی. اما میثم از این کار امتناع میکند. تا سرانجام از دست ها به دار آویخته میشود. پیکر میثم سه روز بردار مانده تا اینکه خرمافروشان، آن تندیس پایداری را از صلیب نخل پایین آورند.

داستان «جانشین پیامبر در پیشگاه قاضی» روایت دزدیده شدن زره حضرت علی (ع) در هنگام خلافت ایشان است که باوجود قرار داشتن در جایگاه خلیفه مسلمین، برای اثبات و حق خود همانند یک شهروند عادی در کوفه نزد قاضی میرود.

داستان در مسلخ عشق ماجرای دستگیری حجر بن عدی و سیزده تن از یاران اوست به جرم طرفداری از امیر المومنین، کسانی که در طول مسیر بردن آن ها به مسلخ قرار میشود هرکس ابراز ندامت کرده و از علی ابراز برائت کند و به او دشنام دهد آزاد شود...

دیگر داستان های این کتاب نیز به همین ترتیب برگرفته از داستان ها و ماجراهای واقعی تاریخ اسلام هستند. نویسنده برای روایت این داستانها از زبانی ساده استفاده کرده و درمجموع داستان هایی خوش خوان و آموزنده را پیش روی مخاطبان کتاب گذاشته است.