نگاهی به مبانی تحلیلی جمهوری اسلامی: تاملاتی در فقه سیاسی و مبانی فقهی قانون اساسی ج.ا.ایران

معرفی کتاب

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57 و شکل گیری اولین حکومت اسلامی برمبنای فقه اهلبیت(ع) درعصر حاضر،علمای شیعه فرصت یافتند که یک قانون اساسی بر مبنای تعالیم اسلام و تعالیم ائمه(ع) ایجاد کنند.
این قانون براساس مبانی فقهی شیعه شکل گرفت و تبیین و تحلیل آن نیز از همان ابتدا مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت. در این زمینه، مقالات و کتاب هایی تالیف شده است که بیشتر در سطح دانشجویان دانشگاه ها بوده است.

کتاب حاضر پس از گذشت سی سال از تدوین قانون اساسی، بر آن است که به بررسی عمیق تر و دقیق تر مبانی فقهی این قانون بپردازد.
همچنین نویسنده این کتاب مبانی حقوقی و سیاسی آن را نیز در نظر داشته است.
در فصول این کتاب مهم ترین مبانی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از حیث فقهی - حقوقی و سیاسی بررسی شده و در ضمن آن به سوالات مهم پیرامون آن پاسخ داده شده است.

این کتاب شامل 16 فصل می باشد که فصول آن عبارتند از:

فصل اول: حدود و اختیارات ولی فقیه
در این فصل مهم ترین مبحث قانون اساسی یعنی ولایت فقیه مطرح شده است. تعریف ولایت در لغت، در اصطلاح و اقسام ولایت ازجمله مهم ترین مباحث این فصل است.

فصل دوم: مبانی فقهی - حقوقی اصل 57 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
دراین فصل تقسیمات قوا در کشور و تفکیک قوا و قرار دادن قوای سه گانه زیر نظر ولایت مطلقه امر و اثبات ولایت مطلقه فقیه در قانون اساسی و مبانی آن ها مطرح شده است.

فصل سوم: حاکم اسلامی نصب یا انتصاب
تبیین اجمالی نظریه انتصاب و انتخاب، پایه ها و دلایل هر کدام از اصول این فصل است.

فصل چهارم: مهار درونی قدرت رهبری در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران
در این فصل راه های مهار قدرت رهبری و ارزیابی این راه ها مورد توجه قرار گرفته است.

فصل پنجم: مهار بیرونی قدرت رهبری
نظارت خبرگان و نقد و بررسی آن و آیین نامه های داخلی در این فصل آمده است.

فصل ششم: مجلس خبرگان از دیدگاه نظریه ولایت فقیه در این فصل وظایف خبرگان تبیین فقهی جایگاه خبرگان و برخی اشکالات بررسی شده است.

فصل هفتم: جایگاه مجلس خبرگان از دیدگاه نظریه انتخاب
تعدد دارندگان شرایط رهبری و ضمانت اجرایی نظریه انتخاب از موضوعاتی است که در این فصل به آنت پرداخته شده است.

فصل هشتم: گزینش اعضای مجلس خبرگان بر مبنای نظریه نصب

فصل نهم: پیشینه تاریخی مفهوم مصلحت در قانون اساسی
اقسام مصلحت و جایگاه آن سیر تاریخی و برخی سوالات پاسخ داده شده است

فصل دهم: مجمع تشخیص مصلحت نظام
ضرورت مجمع و نظارت بر مجمع از جمله مباحثی است که در این فصل بیان شده است.

فصل یازدهم: مصلحت در فقه اهل سنت و فقه اهل بیت
تعریف مصلحت اقسام مصالح و شروط آن در این دو مذهب بررسی شده است

فصل دوازدهم: اعتبار رای اکثریت
دیدگاه مخالفان و موافقان این نظریه و نقد و بررسی آن از قرآن و احادیث محور اساسی موضوعات این بخش است.

فصل سیزدهم: نگاهی به مبانی فقهی شورا در حکومت سلامی
در این فصل این موضوع از دیدگاه عقل و قرآن و اشکالات مطرح شده و برخی از فواید مشورت بیان شده است.

فصل چهاردهم: مردم و تشکیل حکومت اسلامی
نقش مردم در تشکیل حکومت به لحاظ فقهی و نقد و بررسی اشکالات مطرح شده در این موضوع در این فصل بررسی شده است.

فصل پانزدهم: جمهوریت و اسلامیت تضاد یا توافق مفهوم جمهوریت و ارتباط آن با حکومت ولایی از مباحث این فصل است.

فصل شانزدهم ولایت زن
در این فصل بازشناسی مفهوم ولایت بررسی ادله عدم ولایت زن و ولایت زن در موارد استثنایی و فلسفه عدم ولایت زنان به همراه چند اشکال مطرح شده پاسخ داده شده است.