عقل و استدلال و عقلانیت

معرفی کتاب

کتابِ «عقل و استدلال و عقلانیت» حاوی مجموعه تأملاتی است که دکتر سعید زیباکلام در سال های اخیر ذیلِ برخی آیات قرآن حکیم و نیز، اظهارات بعضی از برجسته ترین فیلسوفان و متفکران خطِ مقدمی معاصر غربی طرح و بحث کرده است.

چنانکه از نام کتاب پیداست، این تأملات عمدتاً بر موضوع «عقل و استدلال و عقلانیت» متمرکز شده اند.
البته سبک خاص و ویژه نگارش کتاب، آن را از دیگر کُتُب فلسفی موجود در فضای فکری و آکادمیک ما متمایز می کند.

سعید زیباکلام در سال ۱۳۳۲ در تهران متولد شد.
مهندسی برق و الکترونیک را در سال ۱۳۵۶ در انگلستان به پایان رساند و در همان سال دوره کارشناسی ارشد صلح شناسی(گرایش جامعه شناسی انقلاب) را در دانشگاه برادفورد انگلستان آغاز کرد و در سال ۱۳۵۷ به ایران بازگشت.
دوره دکتری را در رشته فلسفه در سال ۱۳۶۵ آغاز کرد و در سال ۱۳۶۹ از دانشگاه لیدز انگلستان فارغ التحصیل شد.
وی هم اکنون عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است و حوزه های اصلیِ پژوهشی او عبارتند از:
«علم شناسی و روش شناسی علم»، «نظریه های عقلانیت»، «فلسفه شناسی» و «فلسفه سیاست».
از سعید زیباکلام تاکنون چندین مقاله پژوهشی در مجلات تخصصی بین المللی به چاپ رسیده است.
همچنین، از مهم ترین آثار تألیفی و ترجمه ای او می توان به کتاب های چیستی علم(۱۳۷۸)، طرح و نقد نظریه لیبرال دموکراسی(۱۳۸۰)، معرفت شناسی اجتماعی(۱۳۸۴) و ساختار انقلاب های علمی(۱۳۸۹) اشاره کرد.

زیباکلام در آغاز کتاب، جامعه فکری معاصر ما را با این پرسش بنیانی مواجه می کند که «آیا لازم است متفکران، متکلمان، عالمان اجتماعی، مفسران، فقیهان، و فیلسوفانی که به نحوی نگاه به منابع و میراث فرهنگی-معنوی بومی دارند نظریه ای در باب عقلانیت دراندازند؟» (ص۹).
و نهایتاً پاسخ خویش را با طرح پرسشی انکاری چنین صورت بندی می کند: «روشن است که می توان با غور و غواصی در جریان بسیار بی قرار، مواج و پرتحول عقلانیت در فلسفه و اندیشه غربی، آراء و اندیشه هایی را با عطف و نظر به آنها تحت عنوان نظریه ای در باب عقلانیت و یا، دقیق تر، تحت عنوان تمهیداتی جهت تقویم عقلانیتی اسلامی درانداخت. اما اینک از خود سؤال کنیم: چه ضرورتی دارد که نام آن مجموعه از تأملات و پژوهش ها را نظریه ای در باب عقلانیت و یا تمهیداتی جهت تقویم عقلانیتی اسلامی بگذاریم؟»