برهان های صدیقین: دویست و بیست برهان به شیوه صدیقین

معرفی کتاب

به طور خلاصه صدیقین عنوانی برای یک مجموعه از ادله اثبات خداست که در طول تاریخ فلسفه به مرور اقامه شده و در آنها واسطه اثبات، نه واقعیتی بیگانه با خداوند، بلکه عین اوست. این براهین دو دسته کلی دارند: یکی برهان هایی که آشکارا به مساوقت وجود با وجوب ذاتی و بالتبع به وحدت شخصی وجود منتهی می شوند و دیگر برهان هایی که آشکارا و به وضوح به چنین نتیجه ای منتهی نمی شوند. در این کتاب از دسته اول با عنوان برهان های فلسفی صدیقین و از دسته دوم با عنوان برهان های عرفانی صدیقین نام برده شده است.

برهان صدیقین از ابتکارات حکما و عرفای مسلمان است که با الهام از آیاتی نظیر «اولم یکف بربک انه علی کل شی شهید» و روایاتی مانند «یا من دل علی ذاته بذاته» به آنها دست یافته اند. غنای این براهین در چند گام قابل تبیین است که به ترتیب توسط فارابی، ابن سینا، عرفا، ملاصدرا و فلاسفه دوره اخیر افزوده شده است. آخرین اثری که در مورد تقریر براهین صدیقین در دسترس بود، کار میرزا مهدی آشتیانی بوده که تقریرات را به نوزده مورد رسانده است.

اما در این کتاب که ویراست دوم آن به تشویق و همت مؤسسه حکمت و فلسفه انجام گرفته، تفاوت های عمده ای با ویراست اول (1387) مشاهده می شود. از جمله: افزایش چهار تقریر دیگر، افزودن بخش تبیین یک سری اصطلاحات و بیان و استدلال بر گزاره های زیربنایی و قواعد منطقی، عنوان نگاری، فهرست تفصیلی و ویرایش در متن عبارات.

انگیزه مولف دفاع از مهم ترین ابتکار حکما و عرفای اسلامی است که نشان می دهد برای وجود خداوند به عنوان یک حقیقت مستق از حالات نفسانی، برهان های کاملاً منطقی و عقلانی وجود دارد و بلکه در بخش برهان های عرفا با بیش از پنجاه برهان ثابت شده است که اصلاً در پهنه واقعیت ها جز خداوند و جلوه های وجودی او چیز دیگری وجود ندارد. بنابراین پندار بی خدائی دور از شان عقل و ناسازگار با اقتضای برهان منطقی است.