درآمدی بر فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری

معرفی کتاب

نویسنده در کتاب مباحث خود را در چهار فصلِ دنبال نموده است؛ فصل اول را به یک سری مباحث پیرامون "مفاهیم و کلیات بحث"، اختصاص نموده، در فصل دوم "ماهیت و مبانی فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری" را، که عبارتند از مبانی معرفت شناسی، هستی شناسی، خدا شناسی و انسان شناسی، تبیین می نماید، در فصل سوم به "نظام مطلوب در فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری"؛ یعنی مردم سالاری اسلامی پرداخته، "تبیین مسائل مهم فلسفه سیاسی مقام معطم رهبری" همچون آزادی، عدالت، قدرت و پیشرفت، را به فصل چهارم موکول نموده و نهایتاً در خاتمه تلاش می کنند مجموع مباحث را جمع بندی و نتیجه حاصل از آنها را بیان نمایند.

از جمله نقطه قوت های این کتاب،تفسیر و تحلیلِ دقیق از واژه «مشروعیت» در نگرش آیت الله خامنه ای _ ایده الله _ بوده که برخی از نویسندگان و صاحب اندیشان در باب تفسیر صحیح این کلیدواژه مهم دچار اشتباه تحلیلی _ تفسیری شده اند.

نویسنده در این کتاب با تفکیک دقیق مشروعیت در فلسفه سیاسی از مشروعیت در جامعه شناسی،نکات کلیدی پیرامون نقش اساسی و حقیقی مردم در حکومت اسلامی را تبیین نموده است.


نویسنده به تحریف و تقطیع نظام اندیشه ورزی آیت الله خامنه ای انتقاد نموده که چرا سخنان ایشان در جایگاه حقیقی و اراده شده و مجموعه وارِ ایشان مورد تحلیل و تفسیر قرار نگرفته است.

در این کتاب اشاره شده است که در کلمات مقام معظم رهبری به این مطلب تصریح شده که «مردم یکی از پایه های مشروعیت در مردم سالاری اسلامی هستند» و این تعبیر، القای این ذهنیت را در پی دارد که منظور ایشان از مشروعیت، معنای فلسفه سیاسی آن یعنی حق حاکمیت است و به عبارتی همین تعبیر سبب شده که عده ای از محققان به این سمت، سوق پیدا کنند که نقش مردم در نظام مردم سالاری اسلامی از منظر معظم له نقشی مشروعیت دهنده است نه نقش مقبولیتی و بر همین اساس چند کتاب و مقالاتی منتشر شده که این دیدگاه را پوشش داده اند.

نویسنده معتقد است که اگر محققی بخواهد نظر مقام معظم رهبری را در خصوص نقش مردم بداند حتماً باید بیانات معظم له با اساتید و دانش جویان دانشگاه قزوین مورد توجه جدی قرار دهد.

وی اشاره می نمایند:« ایشان در همین بیانات تصریح دارند که مردم یکی از پایه های مشروعیت هستند اما با تأمل در کلام ایشان و همچنین با در نظر گرفتن سیاق مباحث ایشان در بیانات مورد نظر، روشن می شود که مراد از پایه بودن مردم در مشروعیت دهی، پایه های اعمال مشروعیت است، نه خود مشروعیت، به عبارتی مراد ایشان مشروعیت به معنای جامعه شناختی آن است نه مشروعیت به معنای فلسفه سیاسی آن. بنابراین معظم له، در صدد بیان پایه های تحقق نظام مردم سالار اسلامی است، چرا که در کلام ایشان، به دنبال چنین عباراتی و در تفسیر آنها، بحث از تحقق نظام مردم سلاری اسلامی است که ما در اینجا عین کلام ایشان را می-آوریم:

«در اسلام مردم یک رکن مشروعیتند، نه همه ی پایه ی مشروعیت. نظام سیاسی در اسلام علاوه بر رأی و خواست مردم، بر پایه ی اساسیِ دیگری هم که تقوا و عدالت نامیده می شود، استوار است. اگر کسی که برای حکومت انتخاب می شود، از تقوا و عدالت برخوردار نبود، همه ی مردم هم که بر او اتّفاق کنند، از نظر اسلام این حکومت، حکومت نامشروعی است ... بنابراین، پایه ی مشروعیت حکومت فقط رأی مردم نیست؛ پایه ی اصلی تقوا و عدالت است؛ منتها تقوا و عدالت هم بدون رأی و مقبولیت مردم کارایی ندارد. لذا رأی مردم هم لازم است. »( بیانات، در دیدار اساتید و دانشجویان قزوین، 26/9/1382)

چنانکه پیداست رکن بودن مردم به عنوان پایه مشروعیت به معنای کارایی و مقبولیت آنها است یعنی همان معنای جامعه شناختی مشروعیت. بر این اساس، مردم در مقام اثبات و تحقق نظام مردم سالاری اسلامی نقش دارند و به عبارتی در اعمال مشروعیت آن، سهیم هستند. آنچه که ما بر آن تاکید داریم این است که مقام معظم رهبری در جلسه مورد نظر در صدد بیان تفصیلی از نقش مردم در حکومت هستند و علی القاعده این بیانات، باید برای هر محققی که می خواهد نظر معظم له را تبیین کند، مرجع باشد.»(ص 158)