جریان شناسی شعر انقلاب اسلامی

معرفی کتاب

آثار هنری و تخیلی و اساساً هنر در کنار فلسفه و حکمت، دو زبان جاری و استوار وجودند و هر فرهنگ و تمدن نیز، با طلایه داری هنر یا فلسفه و یا جمعی از آن دو، قوام می یابد و به تحقق می رسد. پس آثار هنری، زبان گویای جوامع زنده ای هستند که در طی طریق تکامل خویش، به اصلاح و انقلاب های درونی و بیرونی دست می یازند. آثار هنری و ادبی؛ هم سخنگوی تحول و مطالبات یک قوم است و هم پرچم شناسانده و هویت بخش به فرهنگ آن. شعر به عنوان یکی از اصیل ترین مآثر هنری و ادبی هر فرهنگ، مهم ترین بستر ظهور و بروز این رسالت دیرینه در فرهنگ اسلامی ایرانیان است که از دیرباز جدی ترین ابزار و اهرم و رایج ترین زبان مفهومی آنان بوده است. پس از ورود اسلام، شاعران در اصلاح، تحکیم، تجمیل و یا تثبیت جریان های اجتماعی و تاریخی عمده ترین نقش را ایفا کرده اند و در ریزش ها و رویش ها، به دنبال آن بودند تا ترجمان هویت مردمانی باشند که در طول تاریخ خود دین دار بودند و آزاده؛ و عظمت تمدنی خویش را نیز مرهون همین حقیقت می دانستند. انقلاب اسلامی، نقطه ی عطفی بر یکی از مهم ترین برهه های فرهنگ اسلامی ایران است که اگر چه ظاهر در آن ساحت سیاست تجلی یافته، اما باطن اصیل آن، در عمیق ترین لایه های فرهنگی این جامعه تحقق یافته و خواهد یافت. عصاره ی رسالت انقلاب اسلامی، هویت بخشی به جامعه ای بود که در عین قوت و استعداد، نیروی حرکت و اعتماد و شکوفایی را از او ستانده بودند؛ جامعه ای که نه تنها در مرزهای جغرافیایی یک کشور، بلکه در پهنای وسیع یک امت گم گشته تعریف می شد. انقلاب اسلامی ایران، منادی عزت و عظمت و هویت برای تمام جهان اسلام بود. در این میان، شعر فارسی – ایرانی که خود، رسالت احیا و بازسازی فرهنگ جامعه را به یاد آورده بود با انقلابی "شگرف در محتوا" و متن مواجه شد که می سزد آن را "انقلاب اسلامی در شعر فارسی" بدانیم. این انقلاب هم میراث گرانقدر شعر اصیل و متعهد فارسی را زنده کرد و هم دغدغه ی افق نگاه شاعران ایرانی را در مضامین دینی و اجتماعی و سیاسی، تعمیق نمود. خصوصا که از ویژگی های انقلاب اسلامی، شناخت دقیق حاجات و آلام و آسیب های فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی بود. گرایش دو سویه ی شعر متعهد و انقلاب اسلامی به یکدیگر، باعث شد تا تجلیات و نقاط عطف مهمب در تاریخ و سیر شعر پس از انقلاب ظاهر شود که بررسی جریان شناسانه ی آن، با نگاهی به تأثیرات متنوع جریانات بر شعر و شاعری در ایران، مدنظر کتاب حاضر قرار گرفته است که بی شک تنها به تحلیل گوشه ای از این جریان عمیق نائل خواهد شد و ضرورت پرداختن به این موضوع، همچنان پابرجاست. نویسنده ی محقق و علاقه مند این اثر سعی کرده تا با جستجوی دو سویه در مضامین و نیز قالب های شعری خصوصا غزل سه دهه ی اخیر، تصویری جامع و مبسوط از شعر انقلاب اسلامی ارائه دهد. پیش از این، دو اثر در همین زمینه از سوی دفتر هنر و ادبیات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر گردید (شعر فارسی در دوره ی پهلوی دوم – درآمدی بر ادبیات داستانی پس از انقلاب اسلامی) و اثر حاضر، ما را به تکمیل حلقه ی "ادبیات و انقلاب اسلامی" نزدیک خواهد کرد.