تکاپوگر اندیشه ها (زندگی، آثار و اندیشه های استاد محمد تقی جعفری)

کتاب تکاپوگر اندیشه ها (زندگی، آثار و اندیشه های استاد محمد تقی جعفری)، نوشته محمدتقی جعفری و عبدالله نصری است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.

وقتی که تاریخ تفکر اسلامی را از ملاصدرا تا عصر حاضر مطالعه می کنیم با وجود اهمیتی که برای یکایک متفکران این چهارصد ساله قائل هستیم آنها را که عموماً تابعان ملاصدرا و یا ابن سینا می بینیم که هرچند نکته هایی دقیق در اندیشه های فلسفی آنها یافت می شود، اما به طرح مسائل جدید نمی پردازند. برای مثال میرزا مهدی آشتیانی و یا آیه الله رفیعی قزوینی مقامی رفیع در فلسفه اسلامی دارند و هر کدام نکته های دقیق در فلسفه اسلامی دارند. چنان که نکته های بدیع میرزامهدی در قاعده ی الواحد را نمی توان نادیده گرفت و یا دقت نظرهای آقای رفیعی در معاد جسمانی و تبیین برخی از آرای ملاصدرا بسیار با ارزش است، اما هیچ یک از این دو بزرگوار از مسائل جدید بحث نمی کنند.

اما وقتی که به علامه طباطبایی می نگریم در آثار ایشان مباحثی را می بینیم که پاسخگوی بسیاری از مسائل جدید است به همین دلیل است که باید برای متفکرانی مانند علامه طباطبایی، استاد مطهری، استاد جعفری و دو سه نفر دیگر مقامی خاصی در تاریخ تفکر معاصر قائل شد. هر یک از این بزرگان مسائلی را مطرح کرده اند که در رویارویی با تفکر غرب برای ما اهمیت بسزایی دارد. درست است که بحث از وجود و احکام آن، علیّت و معلولیت و حرکت و محرک برای ما مهم است و اهل فلسفه باید این مباحث و دهها موضوعات فلسفی دیگر را نزد استادان متبحر بخوانند، ولی در عین حال مسائل جدیدی مطرح است که در فلسفه و کلام گذشته ی ما یا مطرح نشده و یا به اجمال مطرح شده است.

البته در طرح مسائل جدید، سرمایه های فکری گذشته ما بسیار ضروری است. کسی که فلسفه ابن سینا یا ملاصدرا را دقیق نخوانده باشد قادر نیست تا از عهده ی حل بسیاری از شبهات جدید فلسفی و کلامی برآید. از طرف دیگر کسی که با اندیشه های جدید آشنا باشد رویکرد وی به فلسفه ی گذشته و بهره برداری از آنها نیز به گونه ای دیگر خواهد بود. مقایسه ای کوتاه میان شروح مختلف منظومه که تاکنون نگاشته شده با شرح منظومه استاد مطهری نشانگر تفاوت رویکرد متفکری است که با اندیشه های جدید آشناست و اندیشمندانی که از آنها بی بهره اند.

توضیحات کوتاه فوق نشان داد که چرا به استاد جعفری پرداخته شده است. اگر ایشان فقط به شرح کتاب های فلسفی یا حاشیه زدن بر کتاب های فقهی می پرداخت هرچند به عنوان یک اندیشمند اسلامی قابل ارج بود، ولی هیچ گاه متفکر روزگار خود تلقی نمی شد. رسالت یک اندیشمند اسلامی در عصر حاضر اقتضا می کند که از مفاهیمی چون حقوق بشر، انشان شناسی، شبهات کلام جدید و فلسفه دین، فلسفه ی تاریخ، حقوق زن، نقد اندیشه های غربی و دهها مسئله دیگر سخن بگوید که خوشبختانه ایشان از معدود متفکرانی است که در این عرصه ها به اندیشه و تفکر پرداخته است.

فهرست کتاب تکاپوگر اندیشه ها (زندگی، آثار و اندیشه های استاد محمد تقی جعفری):
1- کارنامه عمر
2- اندیشه ها و دیدگاه ها:
- علم و فلسفه
- خداشناسی
- انسان شناسی
- جبر و اختیار
- فلسفه حیات
- حیات معقول
- تعلیم و تربیت
- عرفان اسلامی
- رابطه بایدها با هست ها
- فرهنگ تعاملی
- فلسفه تاریخ